Sint-Gertrudiskerk Idaerd
Idaerd
Het kerkgebouw en de toren dateren, zoals op meerdere plaatsen, niet uit dezelfde tijd en dat is te zien. De toren dateert uit de vijftiende eeuw en daarachter kwam in 1774 een nieuwe kerk tot stand. Het vierjarige zoontje van de grietman legde daar...
Hier schon mal ein Vorgeschmack
Het kerkgebouw en de toren dateren, zoals op meerdere plaatsen, niet uit dezelfde tijd en dat is te zien. De toren dateert uit de vijftiende eeuw en daarachter kwam in 1774 een nieuwe kerk tot stand. Het vierjarige zoontje van de grietman legde daarvoor de eerste steen, zo is te lezen op de gevelsteen boven de ingang.
De kerk is vrij ingetogen, de toren is rijker vormgegeven. Een gedenksteen beneden in de toren vertelt over een vernieuwing in 1541. Het gaat om het deel vanaf de gepaarde galmgaten. In dat deel zie je klimmende spitsbogige spaarnissen en een klein venster. De windvaan toont het wapen van de vroegere grietenij Idaarderadeel. In de toren worden twee gevelversieringen van de gesloopte Friesmastate bewaard.
Het interieur bezit nog elementen uit de oude kerk. Bijvoorbeeld de gebeeldhouwde zerken van onder meer grietman Carel Roorda, diens vrouw en dochtertje. Opvallend zijn verder het fraaie zeventiende-eeuwse kuifstuk met engelen rond de spreuk ‘Vrede zijn God’ en het exemplaar met wapens op een van de trekbalken. De gebrandschilderde ramen zijn in 1774 vervaardigd door Ype Staak te bekijken.
Extra informatie:
De toren is gebouwd in de 15de eeuw en gaat tot de gepaarde, korfbogige galmgaten onversneden op. Daar is een geringe verjonging. De geveltoppen aan weerszijden van het zadeldak zijn van een kleinere steen gemetseld en iets jonger. Een gedenksteen beneden in de toren vermeldt een vernieuwing in 1541. De oostelijke, naar het dorp gerichte top vertoont klimmende spitsbogige spaarnissen, de westelijke is vlak. In de westelijke gevel zit een klein spitsbogig venster. De windvaan toont het wapen van de vroegere grietenij Idaarderadeel. In de toren worden twee gevelversieringen van de in 1882 gesloopte Friesmastate bewaard. De kerk is in 1774 opnieuw opgetrokken; de gevelsteen boven de korfbogige ingang aan de noordzijde geeft aan dat het vierjarige zoontje van de grietman de eerste steen legde. Het is een ingetogen bouwwerk geworden met verdiepte muurvakken tussen lisenen en met korfbogige vensters, aan de noordzijde drie en aan de zuidzijde vier. Bij de blinde driezijdige sluiting staat een regenwaterbak.
Het interieur onder het houten tongewelf bevat nog een aantal elementen uit de vorige kerk. In de vloer liggen gebeeldhouwde zerken waaronder die voor grietman Carel Roorda (overleden 1670) en diens vrouw en dochtertje. Opmerkelijk is het fraaie geschilderde 17de-eeuwse kuifstuk, mogelijk van het rugschot van het vorige orgel, met voorstellingen van engelen rond de spreuk ‘Vrede zij God…’ en trompetstekende engeltjes met spreukbanden met ‘Halleluja’. Ook het schotwerk onder het orgel is 17de-eeuws. De door Dirk Embderveld vervaardigde herenbank van de familie Scheltinga is er tegenaan geplaatst. Het kuifstuk met wapens staat op een van de trekbalken. Friese bestuurscolleges maar ook de predikant en de schoolmeesterorganist schonken de nieuwe kerk gebrandschilderde glazen. Ze zijn in 1774 vervaardigd door de Sneker glaskunstenaar Ype Staak. De preekstoel in de koorsluiting met eenvoudig gekorniste panelen is verschillende keren veranderd en van een nieuw klankbord voorzien. Aan de wanden hangen (resten van) rouwkassen. Het orgel op de westgalerij is in 1806 gebouwd en is daarmee het eerste werkstuk van Luitje van Dam. Het is in 1886 aanzienlijk vergroot.
Toren 15de eeuw, kerk 1774
Protestants
Gebrandschilderde ramen, rouwborden, preekstoel, herenbank
