Boere(n)streek
Appelscha
Voor het eerst werd Appelscha als Appels genoemd in 1247. Het telde toen vier boerderijen. In de 17e eeuw was Appelscha bekend onder de naam Appelsche en telde het centrum “de huidige Boerestreek” dertien boerderijen.
Hier schon mal ein Vorgeschmack
Voor het eerst werd Appelscha als Appels genoemd in 1247. Het telde toen vier boerderijen. In de 17e eeuw was Appelscha bekend onder de naam Appelsche en telde het centrum “de huidige Boerestreek” dertien boerderijen.
De heidevelden van Appelscha waren in die tijd gemeenschappelijk bezit en werden het Appelsche veld genoemd of ook wel het Mandeveld. Mande staat voor gemeenschappelijk. Vanaf de late 17e eeuw kocht Friese landadel al die kleine boerenbezittingen op om de gewinning op het winnen van turf. Naderhand werd het land weer verkocht aan de boerenstand.
Duinen-Zathe
Tussen 1826 en 1850 kreeg zo Albert Beerents Prakken uit Oosterwolde door de aankoop van boerderijen een groot gebied in handen, waardoor hij ook rechten verkreeg op die gemeenschappelijke gronden: het Appelsche veld, een gebied van zandduinen en harde zandige heide. Om dit gebied in toom te houden startte hij met de aanplant van bomen. Al eerder hadden de gezamenlijke boeren van de Boerestreek een boswal aangelegd om het zand te keren. (Deze werd in 2014 gerooid om uitbreiding van het plein mogelijk te maken). Later werd dit bomenplanten overgenomen door Staatsbosbeheer (obj. 35), die in totaal twintig miljoen bomen heeft geplant.
In 1858 liet zoon Berent Alberts Prakken een boerderij van de familie Prakken verbouwen en daarbij werd een gedenksteen geplaatst met het opschrift ‘Duinen-Zathe’. De boerderij werd al snel een uitspanning waar mensen wat konden eten en drinken. Wat later kwam voor de kinderen enig speeltuig naast het café. In 1930 werd achter het café een nieuwe speeltuin geopend onder dezelfde naam: Duinenzathe. Daarnaast stond toen een limonadefabriekje. Die speeltuin groeide uit tot een vermaard speelpark, veel bezocht door schoolreisjes. In de jaren vijftig en zestig zag het er in de zomermaanden zwart van de jeugd (huwelijksmarkt), dat doorliep naar de Bosberg (obj. 30). Vanaf de jaren 70 verliep langzaamaan het aanzien en de glans van de toeristische Boerenstreek.
Het park werd in 2002 verplaatst naar de westkant van het dorp. Daar groeide het uit tot het grootste pretpark van het Noorden. De naam bleef: Duinenzathe.
De oorspronkelijke uitspanning heeft daarna nog bestaan als danscafé Ridderhof en Live in Appelscha. In het recente verleden was er nog het Kookmuseum en als laatste (2017) restaurant Oud Duinen Zathe. Een zieltogend bestaan met leegstand volgde. Uiteindelijk werd het afgebroken. Aan het 162 jaar lang toeristisch deel geweest te zijn van de Boerenstreek, het oorspronkelijke hart van Appelscha, kwam in 2020 definitief een einde.
