Noorderhaven 32

‘Groate Feli’ en ‘Kleine Feli’

Het is op Terschelling, dat Raphaël Pais wordt geboren. Zijn pad zal kruisen met dat van Roosje Minco, die in Oldenzaal het levenslicht ziet. Samen vestigen ze zich op de Noorderhaven 32 in Harlingen, een handvol huizen verwijderd van neef Raphaël Pais. Er komen twee kinderen. Jansje is de oudste. Ze is zeven jaar als de oorlog uitbreekt. Kleine broer Benjamin Raphaël volgt in 1934.

Raphaël en Raphaël worden in de volksmond ‘Groate Feli’ en ‘Kleine Feli’ genoemd. Ze zijn niet alleen neven, maar ook concurrenten. Behalve dezelfde naam delen ze namelijk ook hetzelfde beroep. Neef Raphaël drijft op nummer 18 scheepstagrijn ‘De Kotter’ en Raphaël van nummer 32 is eigenaar van scheepstagrijn ‘De Goede Verwachting, in scheepsbenoodigdheden, olie en verfwaren, telefoon 107’. Op hun respectievelijke briefpapier gebruiken de mannen zelfs exact hetzelfde plaatje: een tekening van een driemaster.

Het verhaal gaat dat als er een schip door de Prins Hendrikbrug aan het begin van de Noorderhaven komt, de neven om het hardst naar het schip rennen om maar als eerste zaken te kunnen doen. Op vrijdagmiddag echter zijn de tagrijns gesloten en lopen beide families in vol ornaat naar de synagoge om te bidden - wellicht voor vrede en gerechtigheid in de wereld.

Het gezin van Raphaël en Roosje wordt in november 1942 weggevoerd naar Westerbork. Een tijdgenoot herinnert zich: ‘Als er Joden werden weggevoerd, dan merkte je dat wel. Dan was er iets te doen bij het station. Je kon er als kind niet goed over oordelen, maar dan heerste er iets van onrust in Harlingen.’