Witmarsum-Leeuwarden | Liberation route: Etappe 5
Am 15. April 1945 wurde Franeker befreit. Am Nachmittag erreichte eine Aufklärungseinheit der Royal Canadian Dragoons, die aus Leeuwarden kam, die Stadt als erste. Am selben Tag zogen sich die verbliebenen deutschen Soldaten in Richtung Harlingen zurück. Um ihren Rückzug zu decken, sprengten sie die Brücke von Leeuwarderend in die Luft.
Am frühen Morgen des Sonntags, 15. April, herrscht in Franeker gespannte Stille. Gerüchten zufolge haben die Kanadier bereits die Kontrolle über Leeuwarden übernommen und sind nun auf dem Weg nach Franeker. Die Ankunft der Tommies wird sehnsüchtig erwartet. Aber es sind noch deutsche Soldaten in der Stadt. Dann wird die Stille von drei Schüssen unterbrochen, die eine gewaltige Explosion ankündigen.
Um ihren Rückzug in Rich…
Am 15. April 1945 wurde Franeker befreit. Am Nachmittag erreichte eine Aufklärungseinheit der Royal Canadian Dragoons, die aus Leeuwarden kam, die Stadt als erste. Am selben Tag zogen sich die verbliebenen deutschen Soldaten in Richtung Harlingen zurück. Um ihren Rückzug zu decken, sprengten sie die Brücke von Leeuwarderend in die Luft.
Am frühen Morgen des Sonntags, 15. April, herrscht in Franeker gespannte Stille. Gerüchten zufolge haben die Kanadier bereits die Kontrolle über Leeuwarden übernommen und sind nun auf dem Weg nach Franeker. Die Ankunft der Tommies wird sehnsüchtig erwartet. Aber es sind noch deutsche Soldaten in der Stadt. Dann wird die Stille von drei Schüssen unterbrochen, die eine gewaltige Explosion ankündigen.
Um ihren Rückzug in Richtung Harlingen zu decken, sprengen die Besatzer die Brücke am Leeuwarderend, die gewöhnlich Saakstras Brücke genannt wird. Die Saakstra-Brücke ist ein wichtiger Punkt auf der einzigen Durchgangsroute von Leeuwarden zur Hafenstadt. Doch die robuste Stahlkonstruktion gibt nicht so leicht nach. Bis zu fünf Sprengladungen müssen gezündet werden, bevor die Deutschen genug haben und überstürzt abziehen. Die umliegenden Gebäude werden stark beschädigt. Vor allem das Bondshotel, die heutige Stadsherberg, wird in Mitleidenschaft gezogen.
Sofort beginnen die Einwohner von Franeker mit behelfsmäßigen Reparaturen. Am Bahnhof gibt es Schienen, die von einer großen Gruppe von Männern auf den Schultern zur Brücke getragen und von einer Seite zur anderen verlegt werden. Darüber werden Schwellen verlegt. Als die Arbeiten kurz vor dem Abschluss stehen, wartet bereits der erste kanadische Aufklärungswagen. Am Nachmittag fährt eine große Kolonne kanadischen Kriegsmaterials, darunter Panzer, auf der Straße von Leeuwarden nach Franeker.
Einheimische aus nah und fern strömen an die Straße, um das Spektakel zu beobachten. Bei der Ankunft in Franeker findet eine regelrechte Siegesparade durch die Stadt statt. Am Abend zieht sich das schwere Gerät wieder in Richtung Leeuwarden zurück, aber am nächsten Tag, am Montag, dem 16. April, fährt die Kolonne erneut durch Franeker, um in Richtung Harlingen vorzurücken.
Im monumentalen Rathaus errichten die Kanadier ein Hauptquartier. Sie bleiben dort bis Ende 1945, bevor sie nach Hause zurückkehren.
Liberation Route Europe ist eine transnationale Gedenkstätte. Eine Route, die Gedenkstätten und Geschichten aus ganz Europa verbindet. Weitere Informationen finden Sie unter www.liberationroute.com
Das wirst du sehen
Startpunkt:
Wegpunkte wandern 15
Witmarsum
Navigiere zum Startpunkt
Wegpunkte wandern 15
Witmarsum
Navigiere zum Startpunkt
Witmarsum (Wytmarsum)
Witmarsum is een knus dorp ten noordwesten van Elfstedenstad Bolsward
Hitzum (Hitsum)
Hitzum is een van de oudste dorpen van de Waadhoeke, gelegen tussen elfstedenstad Harlingen en Franeker. Door het dorpsgebied loopt de Arumervaart. Hitzum mag een klein dorp zijn maar waar een klein dorp groot in kan zijn blijkt uit de vele activiteiten!
Franeker (Frjentsjer)
Elfstedenstad Franeker is een boeiende stad met haar rijke universiteitsverleden. Jarenlang werd deze stad bewoond door vele studenten. Daaronder waren bekende namen als Descartes.
Veerpont Jacob Petrus (Keimpetille)
*Groepen kunnen op afspraak ook buiten de reguliere tijden worden overgezet. Voor informatie kunt u contact opnemen met Auke Talsma, 06 46 54 48 86
Dronryp (Dronrijp)
Het grootste dorp van de gemeente Waadhoeke, rijk aan historie. Het geboortedorp van onder andere Eise Jeltes Eisinga, beroemde amateur-astronoom, patriot en bouwer van het Eise Eisinga Planetarium. Naast cultureel erfgoed bruist het van de evenementen.
Menaam (Menaldum)
Mooi centraal gelegen terp dorp. Uitstekend bereikbaar met openbaar vervoer maar ook per boot. Gelegen aan de Kleiroute. Ook per fiets de moeite waard. Volg de cultuur historische fietsroute en ontdek niet alleen Menaam maar ook andere dorpen in de buurt.
Marsum (Marssum)
Marsum is een van de meest pittoreske terpdorpen gelegen aan de oude Middelsee. Het dorp heeft een prachtige historische kern, met als extra markeringspunten het Poptaslot, het gasthuis, de kerk en de oudste dorpskroeg van Fryslân.
Noorderbegraafplaats
Vijftien geallieerde vliegers en vijftien verzetsslachtoffers vinden hun laatste rustplaats op de Noorderbegraafplaats in Leeuwarden. Ook worden er tijdens de Tweede Wereldoorlog bijna 450 gesneuvelde Duitse militairen begraven.
Noorderbegraafplaats
Vijftien geallieerde vliegers en vijftien verzetsslachtoffers vinden hun laatste rustplaats op de Noorderbegraafplaats in Leeuwarden. Ook worden er tijdens de Tweede Wereldoorlog bijna 450 gesneuvelde Duitse militairen begraven. Hun stoffelijke resten worden in 1958 overgebracht naar de Duitse oorlogsbegraafplaats Ysselsteyn.
Kort na het begin van de bezetting wordt de Noorderbegraafplaats aan het Leeuwarder Schapendijkje in gebruik genomen als militair ereveld. De eerste teraardebestelling van Duitse oorlogsdoden vindt er op 9 augustus 1940 plaats. Bij de bevrijding liggen op het Ehrenfriedhof bijna 450 Duitse militairen, die in 1958 collectief worden overgebracht naar de Kriegsgräberstätte Ysselsteyn bij Venray.
Het aantal geallieerde militairen dat vanaf juli 1941 op de begraafplaats een laatste rustplaats krijgt is qua aantal veel geringer. Nu nog liggen dertien Engelsen en twee Nieuw-Zeelanders begraven onder een rij karakteristieke witte headstones op regel 23 van de 2e afdeling. Oorspronkelijk waren er meer geallieerde oorlogsgraven. Twee Amerikanen en een Canadees zijn na de bevrijding herbegraven op de erevelden in Margraten en Holten.
In alle nu nog aanwezige geallieerde oorlogsgraven zijn bemanningsleden van vliegtuigen begraven. Van hen zijn alleen David Kay Foster en Robert Stanley Ling in de gemeente Leeuwarden gesneuveld. Hun Mosquito jachtbommenwerper stort op 28 mei 1944 neer op het vliegveld na een beschieting door luchtafweergeschut. De overige vliegeniers komen om een andere reden op de Noorderbegraafplaats terecht. Albert Hayes, Len Townrow en Michael John Boyle worden alle drie zwaargewond overgebracht naar het Bonifatiusziekenhuis en sterven daar ondanks de goede zorgen van de Duitse medische staf.
Jarenlang onderzoek door de Stichting Missing Airmen Memorial Foundation (SMAMF) in samenwerking met de Bergingsdienst van de Koninklijke Luchtmacht achterhaalt de identiteit van de zes gesneuvelden in het eerste graf. Het gaat om de bemanning van Wellington R1397. Het vliegtuig stort op 25 juli 1941 bij Boazum neer na een luchtaanval op Emden en is het eerste toestel dat crasht op het Friese vasteland. In 2015 zijn in aanwezigheid van nabestaanden twee nieuwe grafstenen met de namen van de bemanning door een legerpredikant ingezegend. De oude, naamloze, steen is nog te bezichtigen in het Fries Verzetsmuseum.
Ook liggen er vijftien verzetsslachtoffers begraven op de Noorderbegraafplaats, op een speciaal daarvoor ingericht ereveld. Op de grafmonumenten staat de tekst:
‘Fallen yn ‘e striid tsjin ûnrjocht en slavernij - dat wy yn frede foar rjocht en frijdom weitsje’
‘Gevallen in de strijd tegen onrecht en slavernij, opdat wij in vrede voor recht en vrijheid waken.’
Het meest in het oog springend zijn de drie zij aan zij geplaatste monumenten van de broers Mark, Klaas en Hyltje Wierda, die op 11 april 1945, enkele dagen voor de bevrijding, werden gefusilleerd bij Dronrijp.
De oorlogsgraven op de Noorderbegraafplaats zijn geadopteerd door vijf scholen uit Leeuwarden, die elk jaar op 15 april een herdenking organiseren.
Ook achter de grafmonumenten voor de Joodse familie Suskind (graf 03/-/24 /04) gaat een tragisch oorlogsverhaal schuil. MTS-leraar Willy Süskind stapte samen met zijn vrouw en zoon uit het leven, één dag na de Duitse inval in Nederland.
Helemaal achter op de begraafplaats herinnert een bijzonder grafmonument eveneens aan een oorlogsdrama. Het beeld van een treurende vrouw is geplaatst op het graf van Johanna Wilhelmina te Winkel en haar zoontje Hans, beiden slachtoffer van afgedwaalde bommen op de Julianastraat in 1942 (graf 04/1b/10).
Leeuwarden (Ljouwert)
Leeuwarden is de trotse hoofdstad van Fryslân. Een prachtige stad met veel historie die vroeger aan de Middelzee lag.
Endpunkt:
Wegpunkte wandern 10
Leeuwarden
Navigiere zum Endpunkt
Wegpunkte wandern 10
Leeuwarden
Navigiere zum Endpunkt
Beschreibung
Startpunkt:
Wegpunkte wandern 15
Witmarsum
Navigiere zum Startpunkt
Die Geschichte der Befreiung Westeuropas ist ein Buch mit vielen Kapiteln, von denen einige vor Kriegsbeginn 1939 beginnen und andere oft erst Jahre nach dem Ende des Konflikts 1945 enden. Auf der Route erfahren Sie mehr über die Handlungsstränge, militärischen Schlüsselereignisse, persönlichen Geschichten und Biografien aus dem Zweiten Weltkrieg in Europa. Weitere Routen, Fragmente und Geschichten finden Sie unter www.liberationroute.com.
Endpunkt:
Wegpunkte wandern 10
Leeuwarden
Navigiere zum Endpunkt
- 15
- 16
- 14
- 68
- 74
- 53
- 55
- 24
- 68
- 79
- 71
- 35
- 78
- 43
- 71
- 78
- 91
- 92
- 59
- 58
- 10
- 13
- 41
- 33
- 29
- 25
- 24
- 23
- 21
- 27
- 51
- 11
- 10