Hallum-St. Jacobiparochie | Kloster Claercamppad: Etappe 6
Diese Etappe führt über neu gewonnenes Land zwischen Hallum und der St. Jacobiparochie. Dieses Gebiet mit dem Namen 't Bildt wurde nach langwierigen Eindeichungsarbeiten letztendlich im Jahr 1754 fertiggestellt. Auf den geraden Deichen gibt es keine Warftendörfer, sondern Polderorte.
Zu Beginn der Tour kommen Sie am Gelände des ehemaligen Klosters Mariëngaarde bei Hallumerhoek vorbei. Den Mönchen von Mariëngaarde gelang die Kultivierung der Salzwiesen des Bildtlands hinter dem Vijfhuisterdijk, wodurch die Besitztümer des Klosters stetig erweitert werden konnten.
Der hier vorgefundene junge Kleiboden erwies sich als ideales Ackerland. So entstanden im Süden stattliche Bauernhäuser und im Norden des langen Oudebildtdijk einfache Arbeiterunterkünfte.
Errichtet wurde dieser Deich von…
Diese Etappe führt über neu gewonnenes Land zwischen Hallum und der St. Jacobiparochie. Dieses Gebiet mit dem Namen 't Bildt wurde nach langwierigen Eindeichungsarbeiten letztendlich im Jahr 1754 fertiggestellt. Auf den geraden Deichen gibt es keine Warftendörfer, sondern Polderorte.
Zu Beginn der Tour kommen Sie am Gelände des ehemaligen Klosters Mariëngaarde bei Hallumerhoek vorbei. Den Mönchen von Mariëngaarde gelang die Kultivierung der Salzwiesen des Bildtlands hinter dem Vijfhuisterdijk, wodurch die Besitztümer des Klosters stetig erweitert werden konnten.
Der hier vorgefundene junge Kleiboden erwies sich als ideales Ackerland. So entstanden im Süden stattliche Bauernhäuser und im Norden des langen Oudebildtdijk einfache Arbeiterunterkünfte.
Errichtet wurde dieser Deich von Arbeitern aus den Provinzen Zeeland und Holland, von denen sich viele nach Fertigstellung des Deiches auch hier ansiedelten. Darum dürfte es nicht verwundern, dass die heutigen Bewohner von 't Bildt eine ganz besonders eigenwillige Sprachmischung sprechen. In Zwarte Haan am Waddenzeedijk kommen Sie am Denkmal für die „slikwerker“ (Schlammarbeiter) vorbei, die einen enormen Beitrag zur Trockenlegung der Salzwiesen geleistet haben.
Weiter geht es über den Seedeich, und Sie wandern zwischen Schafen hindurch, nach St. Jacobiparochie. Ziel dieser Etappe ist die Groate Kerk, die gleichzeitig auch Startpunkt des Jakobswegs nach Santiago de Compostela ist. Pilger können in der Kirche übernachten.
Diese Route ist Teil des Kloster Clearcamppad.
Das wirst du sehen
Startpunkt
Kerkpad 17
9074 BX Hallum
Navigiere zum Startpunkt
De sluis van Ouwe Syl
Waar anders dan hier spreek je af met dorpsgenoten? Op de 'pyp' natuurlijk: de brug over de zijl, de sluis. De sluis is het natuurlijke middelpunt van Oudebildtzijl.
De sluis van Ouwe Syl
(beluister hier het audioverhaal)
Waar anders dan hier spreek je af met dorpsgenoten? Op de 'pyp' natuurlijk: de brug over de zijl, de sluis. De sluis is het natuurlijke middelpunt van Oudebildtzijl. Het dorp dankt zijn ontstaan én naam aan de sluis. In het Bildtse dialect dat hier gesproken wordt: Ouwe Syl.
De sluis – van hout - wordt in 1507 in de pas aangelegde vijftien kilometer lange dijk getimmerd en is onderdeel van een grootschalige inpoldering. 'Skep foor skep' veroveren arbeiders hier land op zee, de vroegere monding van de Middelzee om precies te zijn. De sluis, op de plek waar de Oude Rij in zee stroomt, zorgt voor afwatering van de vruchtbare polder. Schepen kunnen via de schutsluis naar de Waddenzee en terug landinwaarts. Aanleggen kan bij de kolk, een klein haventje achter het café.
Een eeuw later, rond 1600 is alweer land aangeslibd en komt er een nieuwe afwateringssluis twee kilometer noordwaarts: de Nije Syl (de nieuwe zijl, sluis), waar ook een gehucht ontstaat. Het dorp met de oude sluis verandert dan van Bildtsyl naar Ouwe-Syl.
Toch is de sluis van het oude Bildt nog steeds onderdeel van de waterkering. De dijk functioneert namelijk nog als slaperdijk, een reservedijk dus. De eikenhouten deuren die je in de sluis ziet hangen kúnnen het water tegenhouden. Ze zijn in 2006 geplaatst omdat de oorspronkelijke deuren waren verdwenen. Tot die tijd lagen er tientallen balken achter het café, die in geval van nood in de sluis geschoven konden worden.
De Sylsters zullen tegenwoordig niet wakker liggen van hoog water. Een paar eeuwen geleden was dat wel anders. Als er tijdens Kerst 1717 een stormvloed over de kust raast bijvoorbeeld. Het zoute zeewater dreigt de polders in te stromen en de sluis begeeft het bijna. De heldhaftige timmerman Krelis Anne laat de Sylsters als de wiedeweerga een huis afbreken en het puin in de sluis storten. Het dorp is gered, net als het achterland. Iemand die goed bevelen uit kan delen staat hier op 'e Syl nog altijd bekend als iemand die 'ken kommendere als Baas Krelis.'
Ingesproken door:
Als architect leeft Alex van de Beld tussen twee werelden; de wereld van het landschap en de natuur, met daarnaast de wereld van de kunst en de cultuur. Alex werkt al zijn hele leven om die werelden te verbinden. Dat is volgens hem nu meer dan ooit nodig, willen we een nieuwe toekomst ontwerpen.
Alex leerde Joop Mulder in de aanloop naar 2018 kennen. “Joop was iemand die verschillende culturen bij elkaar bracht, zoals een sluis water met elkaar verbindt. Dat is meer en meer nodig om een inspirerende leefomgeving te maken waarin iedereen zijn plek vindt. Daarom zullen we Joop Mulder missen. Maar we gaan met zijn mentaliteit, creativiteit en zijn sense of place aan de slag voor het landschap van de toekomst.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of Place
Bezoekerscentrum Aerden Plaats
Bezoek de Aerden Plaats en laat je verrassen! Maak kennis met de cultuurhistorie en de hedendaagse kunst van het Bildt!
Bezoekerscentrum Aerden Plaats
Bezoekerscentrum Aerden Plaats
Ds. Schuilingstraat 4- 6
9078WD Oudebildtzijl
Oudebildtdijk
De historische Oudebildtdijk langs de Friese Waddenkust in Noardwest Fryslân biedt een dijk met een verhaal. Een markante dijk, kenmerkend door zijn typische dijkhuisjes en monumentale boerderijen.
Strandhuis: zicht op zee
Strandhuis der Bildtpollen. Het staat er echt, op de woning hier aan de voet van de Nieuwebildtdijk.
Strandhuis: zicht op zee
(beluister hier het audioverhaal)
Strandhuis der Bildtpollen. Het staat er echt, op de woning hier aan de voet van de Nieuwebildtdijk. Een schelp siert het wapen op de gevel. Maar waar is het strand dan? Helaas. Zwemmen of recreëren kun je hier niet, maar strand betekent dan ook eigenlijk gewoon de overgang tussen land en zee.
Dit strandhuis werd in 1899 gebouwd voor het waterschap De Bildtpollen. Die Bildtpollen liggen hier achter je. Sinds 1715 is het een smalle polder van in totaal 55 hectare groot, die reikt tot aan het Noarderleech in het oosten.
Het waterschap van de Bildtpollen vergaderde eerder in de voorganger van dit huis, dat contributiehuis werd genoemd. En er waren nog twee andere strandhuizen op het Bildt, met hun eigen waterschap en strandmeester. Het statige Hooghuis aan de dijk tussen de Boonweg en Zwarte Haan moest in de jaren zeventig van de vorige eeuw verdwijnen voor de dijkverhoging, het strandhuis bij Westhoek is onherkenbaar.
De strandmeester van de Bildtpollen, die hier met zijn gezin woonde, voerde het dagelijkse werk voor het waterschap uit. Dat betekende vooral toezicht houden op de dijk, maar ook vaarten en weggetjes onderhouden die belangrijk waren voor de waterhuishouding, personeel aansturen en vee verzorgen dat in de polder graasde. De schuur stond vol met spullen voor dijkonderhoud en dijkbewaking.
De volmachten, bestuursleden wier gezichten op schilderijen en foto's zijn vereeuwigd, vergaderden altijd in de bovenkamer. Hier hadden ze goed zicht op zee en de (toen nog lagere) dijk een kilometer verderop. Soms sloten ook de 'ingelanden' bij de vergaderingen aan, eigenaren van de grond die tegen de zee beschermd moest worden. De vrouw des huizes kwam regelmatig met een dienblad de steile trap op om de heren met koffie, sigaren en sterke drank te bedienen.
Heerco Spoelstra was de laatste strandmeester. Toen het huis na fusies van waterschappen in 1980 vrijkwam, kochten de huidige bewoners het op een veiling. De eerste nacht dat het stormde, was het overduidelijk hoe zeer de wind hier de baas is. Toch hebben ze geen minuut spijt gehad.
Ingesproken door:
Arjen Boerstra creëert installaties, video’s, foto’s en voorstellingen op specifieke plekken. Daarbij staat de vraag ‘Wie of wat ben ik?’ centraal. Zijn werk toont in scene gezette situaties en vertelt verhalen over herinneringen, identiteit en menselijke ontwikkeling.
Oerol 2007 was het begin van een lange samenwerking tussen Arjen en Joop Mulder. Van het project De Aardappeleter tot Camera Batavia. “Als ik met Joop op stap was, maar ook als ik aan Joop denk, dan ging en ga ik opeens beter kijken. Uit opportunisme want ik wil projecten doen in dat landschap, maar ook uit een gedeelde liefde om verhalen te vertellen en ogen te openen. Dat delen en bewust maken was bij hem altijd voelbaar, het was waarvoor hij streed en waarmee hij tomeloos doorging.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of Place
Kunstwerk Súdwester
Sculptuur van staal en hout, waarin mensen ook kunnen rusten of schuilen voor het weer.
Groate Kerk Sint-Jacobiparochie
De opvallende Groate Kerk van Sint-Jacobiparochie is al enkele decennia in gebruik als cultureel centrum voor regio Het Bildt. Er vinden allerlei soorten concerten, vergaderingen en andere bijeenkomsten in deze kerk plaats.
Groate Kerk Sint-Jacobiparochie
Groate Kerk Sint-Jacobiparochie
Oosteinde 1
9079 PD Sint-Jacobiparochie
Endpunkt
Georg van Saksenstraat 2
9079 KG St.-Jacobiparochie
Navigiere zum Endpunkt
- 52
- 84
- 47
- 40
- 45
- 46
- 68
- 67
- 50
- 43
- 44
- 11
- 85
- 84
- 29
- 28