Lanenkaatsen

Al in de jaren 30 van de vorige eeuw werd er op de Lanen- en Ossenmarkt in Harlingen al gekaatst met de zachte bal door de toenmalige jeugd. Dit vooral op initiatief van de familie Pais uit de joodse gemeenschap, die een groentezaak hadden op de Kleine Breedeplaats en prijsjes beschikbaar stelden in de vorm van fruit en pinda’s.

In 1950 was het de toenmalige buurtcommissie die deze kaatspartij in ere heeft hersteld. Men had de tijd mee, want na de vijf jaar bezettingsjaren, was men wel toe aan een verzetje en was de televisie nog niet de grote spelbreker. Er werd in twee klassen gekaatst, namelijk van 12 t/m 17 jaar en 18 jaar en ouder. De inleg bedroeg 25 cent. De voorronden werden op maandag en dinsdag verkaatst en de finales op woensdag . Het aanvangsuur was 19.00 uur en er werd gekaatst tot dat het donker was. Die eerste editie schreven er voor de jongste groep 15 en voor de oudste groep 33 parturen in (totaal 133 kaatsers), zodat de reserve-avonden wel gebruikt moesten worden. Als koningsprijs (voor de beste speler van het partuur) waren er twee bekers beschikbaar, namelijk de Dirk van Drooge-beker en de Levie Pais-beker, namen van personen uit dit vroegere buurtleven. De Harlinger Courant schreef na deze eertse editie van het Lanenkaasten; “Een volksfeest in de ware zin van het woord, vol spanning en humor ; Duizenden toeschouwers leefden mee met de jonge- en oudere kaatsers, die daar op de Lanen onderling hun krachten beproefden. Gekaatst werd met een holle gummibal, vijf perken op de Lanen en een op de Ossenmarkt, keurig met kalk op de straatstenen uitgezet. De winnaars kregen kransen, medailles en vele andere zaken en kwamen op de foto. Juist deze fotoverzameling is een interessant bezit en toont bijna alle prominenten uit de sportwereld van Harlingen en omstreken. Ieder jaar wordt deze unieke fotoverzameling getoond op een prominente plek op de Lanen.

Het Lanenkaatsen nu.

Na bijna 75 jaar is het Lanenkaatsen nog steeds springlevend. Nog altijd wordt er gekaatst in 6 perken op de Lanen en de kleine Ossenmarkt, meestal in de week van de 21e juni omdat er dan het langst van het daglicht kan worden geprofiteerd.  Waar er in 1950 nog slechts twee groepen waren, zijn er nu 7 groepen actief; jongens, meisjes dames en heren van alle leeftijdscategorieën. De parturen worden in elke categorie door loting samengesteld.  In de beginjaren bestond de deelname voornamelijk uit Harlingers, nu doen er jaarlijks tussen 300 en 350 deelnemers mee die niet alleen uit Harlingen komen maar uit vele dorpen en steden uit Friesland en daarbuiten. De charme van het kaatsen op de Lanen zit hem in het feit dat publiek, deelnemers en vrijwilligers één geheel vormen. Na afloop worden de winnaars gehuldigd op het balkon van de “Harmonie” een oud pand op de lanen. Op de website is veel informatie te vinden over deelnames, bijzondere kaatsers, foto’s en verhalen en ook worden er klassementen bijgehouden van de meeste punten, meeste overwinningen en meeste deelnames. Een paar jaar geleden is de “De Levi Pais prijs” in het leven geroepen en  wordt jaarlijks uitgereikt aan een persoon die zich op welke wijze dan ook op een bijzondere manier heeft ingezet voor het Lanenkaatsen maar wel in het gedachtegoed van de familie Pais. De prijs is beschikbaar gesteld door Stichting Oud Harlingen. Op de Lanen hangt een plaquette met de namen en een foto van het winkeltje van de familie Pais van vroeger.

Het Lanenkaatsen is niet weg te denken uit de Harlinger gemeenschap. Nog steeds gaan de dingen zoals in de beginjaren. De unieke spelregels zijn nauwelijks gewijzigd. De finalisten kaatsen met Sjerpen om. Nog steeds wordt er met een flinke dosis humor gereageerd in- en langs de perken en dan vooral in de “Harlinger streektaal” en vol “Harlinger Humor”. De organisatie is er in de loop van de jaren een stuk professioneler op geworden, maar tradities worden in ere gehouden. Kortom; het Lanenkaatsen is er voor iedereen, is sport en is cultuur, voor jong en oud, voor alle rangen en standen, voor mensen van dichtbij en ver weg. Het Lanenkaatsen is spanning, is plezier, is humor, is gezelligheid, is verbondenheid, is saamhorigheid, is genieten, is een evenement om naar uit te kijken.