NK Klunen in Sneek

4 januari 28 jaar geleden, werd de laatste Elfstedentocht geschaatst en kwamen Henk Angenent en Klasina Seinstra als winnaars over de finish. Deze eerste maand van het jaar is ook de periode waarin normaal gesproken het kwik daalt, de dagen korter worden en we allemaal hopen op de eerste ijsvorming. Nederland telt, tegen beter weten in, af in de hoop de schaatsen weer uit het vet te kunnen halen en misschien wel stiekem te dromen van een Elfstedentocht. Maar nu de kans op natuurijs afneemt, wordt de kans dat we de Tocht der Tochten ooit nog eens beleven, steeds kleiner. Reden genoeg om een tastbare herinnering aan de tocht der tochten voortzetten. Een kampioenschap, een eretitel en een grote prijs zorgen voor een ode aan de Nederlandse schaatscultuur.

Klunen is een Fries leen woord dat lopen op schaatsen betekent. Een bekend tafereel tijdens de Elfstedentocht, waarbij de nodige meters kluuntapijt werden uitgerold om deelnemers over bruggen en over andere onbegaanbare delen te leiden waarover de schaatser - met de schaatsen aan de voeten - kon lopen zonder dat de ijzers beschadigd raakten. 

Klunen als strijdbare discipline van de Elfstedentocht

Klunen is al sinds jaar en dag onlosmakelijk verbonden met de schaatssport en dan vooral met de Tocht der Tochten: de Friese Elfstedentocht. Bijna veertig jaar geleden maakte klunen als begrip zijn intrede in het schaatsjargon. Dat gebeurde toen Jan Sipkema, voorzitter van de Friese Elfstedenvereniging, de natie liet weten dat op 21 februari 1985 voor het eerst in 22 jaar een Elfstedentocht zou plaatsvinden. Nog nooit was er zo laat in de historie van het legendarische evenement een tocht gehouden. De dooi was al ingetreden, de temperatuur schommelende boven het vriespunt en op het parcours waren er op veel plaatsen wakken met een plas water. Dat betekende dat er veel moest worden gekluund, benadrukte Sipkema.Zo was het niet mogelijk om de hele tocht op de schaats af te leggen; soms was het ijs onder bruggen te dun of zelfs afwezig en dan zat er maar één ding op: klunen.

Schitteren of struikelen op het kluuntapijt

In 1985 was de Elfstedentocht op vele plaatsen in het parcours geplaveid met waterige obstakels. De Laatste Stuiver in Sneek, de Blauwpoortsbrug in Bolsward, de tunnel bij Getswerderzijl en de spoorbrug bij Harlingen waren de grootste hindernissen die genomen moesten worden. Om deze hindernissen te omzeilen en de schaatsijzers niet te beschadigen, renden de schaatsers over een 'kluuntapijt’, dat bestond uit planken en matten. In Dokkum stond zelfs zoveel water op het ijs dat de kluunplaats in allerijl moest worden uitgebreid; uit huiskamers werden zelfs stukken vloerbedekking gesneden.

Klunen was een volledig nieuwe vaardigheid in de schaatssport en kon de prestaties van rijders maken en breken, zo ondervond ook de gedoodverfde winnaar Jan Roelof Kruithof in 1985. De bewoners van Kimswerd hadden voor de schaatsers een veelkleurige loper over de hoofdstraat uitgelegd. En op dat ‘kluuntapijt’ zou Kruithof - die tussen 1963 en 1985 negen Alternatieve Elfstedentochten had gewonnen - struikelend zijn Waterloo vinden. Hij kwam op de lange kluunplek twee keer ten val, waardoor na 22 jaar een einde kwam aan zijn droom ooit de echte Elfstedentocht te winnen. Evert van Benthem - een tot dan toe onbekende boer uit Sint Jansklooster - streek met de eer en zou óók een jaar later de Elfstedentocht winnen.

It giet oan! 

Alle schaatsfans kunnenom op 8 februari 2025 naar het Friese Sneek te komen om zich tot Nederlands beste kluner te laten kronen. Zodra het startschot klinkt, sprinten ze naar de wisselbankjes, trekken ze hun oude noren aan klunen ze 100 meter in de hoop als snelste kluner over de finish te gaan.

Schaatsfans moeten er snel bij zijn, want er is plaats voor 120 deelnemers.