Waterbeleefroute: Otterspotters

Beschrijving

Startpunt 1: Uitkijkpunt Ryptsjerksterpolder
Adres: Westerdijk, 9256HV Rijperkerk

Welkom bij de waterbeleefroute 'Otterspotters'! Zijn jullie er klaar voor? Spring op de fiets en ga mee op avontuur! Oane Otterspotter staat al op jullie te wachten bij ons feestelijke startpunt: het Elfstedenmonument aan de Canterlandseweg.

Tussenstop 2: Elfstedenmonument Tegeltjesbrug Gytsjerk
Adres: Canterlandswei, Gytsjerk

Hoera, je hebt al bíjna gewonnen! Onze fietstocht begint namelijk bij een ereboog: het Elfstedenmonument aan de Canterlandseweg. Hier maken we kennis met Oane Otterspotter, ook al zo’n snelle jongen. Oane is een enthousiaste verteller en kent nog wel een razendsnel schaatsverhaal. Maar is hij ook snel genoeg om een otter te spotten? En waarom is dat eigenlijk zo moeilijk?

Bekijk de video

Tussenstop 3: Geologisch Monument Bouwepet
Adres: Halligenweg 14, 9063 DX Mûnein

Oane Otterspotter maakt een pitstop bij het zwerfstenenmonument in Mûnein. Hoe zijn die zwerfstenen daar eigenlijk terechtgekomen?

Bekijk de video

Tussenstop 4: Uitkijkpunt Ottema-Wiersma Reservaat
Adres: Koekkoekspaad, Feanwalden

Tijd om even bij te komen bij een uitzicht om van te wátertanden: het uitkijkpunt bij het Ottema- Wiersmareservaat. Eigenlijk is dit gebied een soort tijdmachine. Het landschap dat je hier bekijkt geeft een goed beeld van hoe vroeger het gehele Bûtenfjild eruit moet hebben gezien. Op de otters na, dan… Kijken jullie goed mee? Ruim zes eeuwen geleden – probeer dat maar niet op je vingers uit te tellen – waren monniken op de plek waar wij nu staan druk bezig met het winnen van turf. De veenbodem werd afgegraven, laagje voor laagje. Wat overbleef was een landschap vol plassen, poelen en rietvelden. In het Ottema-Wiersmareservaat zie je die geschiedenis nog steeds terug. Dat is bijzonder, want in de jaren na de Tweede Wereldoorlog zijn grote delen van het Bûtenfjild opnieuw op de kop gegooid en geschikt gemaakt voor de landbouw. Waarom het Ottema-Wiersmareservaat bleef zoals het was? De naam verklapt alles! Helaas voor Oane Otterspotter: die naam heeft niks te maken met otters of wieren… Het reservaat is simpelweg vernoemd naar de twee landeigenaren - meneer Ottema en meneer Wiersma - die ervoor gezorgd hebben dat dit deel van het Bûtenfjild bleef zoals het was. Deze twee heren vonden dat de natuur nu maar eens van de natuur moest blijven. Sindsdien heeft dit prachtige gebied de status van reservaat.

Tussenstop 5: Hotel Eetcafé 't Dûke Lûk
Adres: De Wâl 13, 9269RA Feanwâldsterwâl

We hebben het gehaald: Feanwâldsterwâl! Een bijzonder dorp met een lange geschiedenis. Rond 1750 kwamen vele arbeiders naar dit gebied toe om geld te verdienen met het afgraven van veen, waaronder doopsgezinden uit Giethoorn. Grappig genoeg wordt Feanwâldsterwâl nog steeds wel eens het ‘Giethoorn van Friesland’ genoemd. Het dorp heeft dan ook veel kleine bruggetjes die ervoor zorgen dat de bewoners over het water op de doorgaande weg kunnen komen. Hard werken op ’t land met de schop in de hand – dat beeld komt ook terug in de oude verhalen uit Feanwâldsterwâl. Bijvoorbeeld over het uitgraven van de vaart. Klaar voor een lesje Fries? De ontstaansgeschiedenis luidt namelijk als volgt: “Doe't se de Wâlsterfeart groeven, smieten se hyltyd de pet in ein fuort. Dêr't dy pet telâne kaam, dêr moasten se fierder grave. Sa is de feart ûntstien.” Kortom: tijdens het uitgraven van de vaart gooiden de arbeiders een pet vooruit, steeds een stukje verder. Op de plek waar de pet terechtkwam, moesten de werkers verder graven. Benieuwd hoe het er hier vroeger uitzag? Het Fries Film Archief ging op zoek naar oude beelden van het dorp en stelde onderstaande montage samen. Prachtig! Vergeet niet het geluid aan te zetten voor de informatieve voice-over.

Bekijk de video

Tussenstop 6: Skipperske yn e’line
Adres: Buorren 30, 9255 KL Tietjerk

Oane Otterspotter heeft een héél zwaar leven: beetje rondfietsen, beetje een potje maken van het otterspotten… Maar altijd als hij wil gaan mopperen, denkt hij eventjes aan het ‘Skipperske yn e’line’ in Tytsjerk. En aan natte voeten.

Bekijk de video

Tussenstop 7: De Leiker
Adres: IJpeijsingel 8, 9256 HH Ryptsjerk

Veen of ‘klyn’, zand of klei… Zie jij door de grondsoorten de bodem nog? In Tytsjerksteradiel hebben we van alles wat! Oane Otterspotter vertelt meer over de bodem en bewoningsgeschiedenis van Ryptsjerk, bij heren als de Leiker beter bekend als ‘Ripkerka’.

Bekijk de video

Tussenstop 8: Pauze bij een Sluisje
Adres: Oosterdijk, Hurdegaryp

Op deze plek staat een gemaal. Dit gemaal zorgt ervoor dat het achterliggende gebied niet helemaal volstroomt met water. Er zijn namelijk grote peilverschillen in dit gebied. Dat kun je zelf zien als je kijkt bij het sluisje dat ook op deze plek staat. Voor als je even wilt uitrusten staat hier een skûltsje (schuilplekje) in de vorm van een prachtige bank. Op de bank is met gaatjes de naam van deze plek geperforeerd. Deze gaatjes verwijzen naar een bijzondere plant die in dit gebied voorkomt: de zonnedauw.

Niet voor niets heet de weg waar jullie jullie net overheen zijn gefietst de Slachtedyk. ‘Slachten’ betekent ‘scheiden’ – een verwijzing naar de vaarwegen die op dit punt ‘gescheiden’ werden. Voor het volgende punt op de route fietsen we trouwens een stukje terug. Als we nog verder in dezelfde richting fietsen, dan zijn we weer in Hurdegaryp. En daar zijn niet alleen waterverhalen te vinden, maar ook spookverhalen… Zo doet er al sinds de 17e eeuw een verhaal de ronde over de ‘Bennema State’, een deftig landhuis dat destijds in handen was van een rijke familie. Het huis was prachtig, maar had een klein minpuntje: hoe goed je het hek ook op slot deed, iedere nacht om klokslag twaalf uur begon het tóch weer te klapperen. Al snel gonsde door heel het dorp dat dit wel het werk van de duivel moest zijn… Brrr! Krijg jij er ook de kriebels van? Oane Otterspotter wel, de bangerik, dus die is vast onderweg naar het punt waar onze fietstocht begon: de parkeerplaats langs de Westerdyk. Daar zal hij jullie nog heel veel vertellen over de Grutte Wielen en de Ryptsjerksterpolder. Ga dus niet direct naar huis, want op loopafstand van de parkeerplaats vind je nog een te gek uitkijkpunt dat zeker een bezoekje waard is.

Bekijk de video

Eindpunt 9: Uitkijkpunt Ryptsjerksterpolder
Adres: Westerdijk, 9256HV Rijperkerk