Naamloos beeld

Dit beeld van Hein Mader, een stalen beeld wat bestaat uit cirkels, heeft een plaats gekregen in het Friese Appelscha. Niet in het dorp zelf, maar in de beboste omgeving op het terrein van OlmenEs. Het beeld is geplaatst op een natuurlijke stuifzandhoogte en is daardoor van afstand zichtbaar. Dit nu nog naamloze beeld zal waarschijnlijk snel een koosnaam krijgen van de bewoners, bezoekers en medewerkers van OlmenEs.

OlmenEs is een gemeenschap voor volwassenen met een verstandelijk beperking. Vanaf 1994 zijn hier gefaseerd woon- en werkplekken gecreëerd voor 130 personen en vinden er zo’n 260 mensen hun werkplek in de zorgbegeleiding en ondersteunende diensten. Samen met een grote groep vrijwilligers wordt gestreefd naar een zo optimaal mogelijke situatie voor ieders ontwikkeling. In 2001 is het terrein door OlmenEs overgenomen van Stellinghaven en wordt nu gedeeld met deze ZuidOostZorg verpleeghuislocatie; een goede buur die graag gebruik maakt van de prachtige omgeving.

Voordat Stellinghaven hier haar verpleegzorg ging uitoefenen behoorde het terrein aan Vereniging Beatrixoord die hier een TBC sanatorium exploiteerde. Het is een stuk geschiedenis dat voor velen uit het noorden iets betekent, want er zijn in de vorige eeuw honderden mensen langdurig verpleegd, waarvan maar de helft kon overleven. Opname in het sanatorium betekende sowieso maanden zo niet jarenlang van huis, waarvan het grootste gedeelte van die tijd ook geen contact onderhouden mocht worden met de familie thuis. De uitvinding van de penicilline heeft de TBC gelukkig drastisch teruggedrongen.

Aan het gebied kleeft dus een lange geschiedenis. En als we kijken naar het landschap gaat deze geschiedenis nog veel verder terug. De verhoging waarop het beeld is geplaatst is illustrerend voor de omgeving. Het beboste terrein is heuvelachtig en kent veel hoogteverschil. Dit reliëf is in de middeleeuwen ontstaan door grootschalige zandverstuivingen. Doordat de uitgestrekte heiden werden afgeplagd begon het zand te stuiven. Van Diever tot aan Appelscha ontstond een enorme zandwoestijn die nu is ingeperkt tot het huidige Aekingerzand of de Kale Duinen. Op deze wijze ontstonden vlakke uitgestoven laagtes terwijl op andere plekken het stuifzand in heuvels werd afgezet. In het begin van de vorige eeuw is als werkloosheidsproject het bos aangeplant, om het zand staande te houden en zo verzanding van het dorp en de landbouwgronden in Appelscha te voorkomen.

De menselijke en landschappelijke geschiedenis sluit aan bij het gedachtegoed van de kunstenaar Mader: zijn werk moet mensen raken en aanzetten tot nadenken en ontwikkelen.