Aldtsjerk - Bartlehiem | Rondjes om de kerken

De Trynwâlden, een streek van bossen, lanen en landgoederen, nodigen je uit voor een wandeling door een uniek stukje Friesland. Ontdek hoe adel en religieuze gemeenschappen dit gebied hebben gevormd tot wat het nu is: een mix van natuur, historie en cultuur.

In tegenstelling tot de kleistreken van Friesland, rijzen de Trynwâlden op als een droog zandgebied dat eeuwenlang een toevlucht bood aan adel en welgestelden. Hier bouwden ze imposante buitenhuizen te midden van bossen en lanen, zoals De Klinze, ooit het thuis van de familie Van Sminia. Deze familie, die haar roots heeft in de vruchtbare kleigronden van Ferwert, trok naar dit bosrijke gebied, dat in de middeleeuwen bekendstond als Thrimwalda – 'de drie wouden'.

Het gebied biedt niet alleen een blik op adellijk verleden maar ook op religieus erfgoed. Kloosters, kerken en andere monumenten vertellen het verhaal van een regio waar geestelijkheid en adel hand in hand gingen.

De route begint bij de middeleeuwse Sint-Pauluskerk in Aldtsjerk, een kerk die haar oorsprong vindt in de twaalfde eeuw. Hier vind je een grafkelder van de Van Sminia’s, een familie die niet alleen land en macht had, maar ook hun stempel drukte op de kerkelijke architectuur. De kerk combineert bouwstijlen door de eeuwen heen, van de romaanse basis tot de okergele bepleistering uit de negentiende eeuw. Bijzonder is ook de toren, die ooit een cachot herbergde, bekend als it hounehok.

De wandeling voert je langs een netwerk van oude zandpaden en singels die deel uitmaken van de historische parken en buitenplaatsen. Via het wandelnetwerk ontdek je verborgen plekken zoals het bos bij het voormalige Sminiastate en de rietlanden van De Klinze.

Bij Bartlehiem zie je de sporen van het klooster Bethlehem, opgericht door de zalig verklaarde Frederik van Hallum. Dit klooster, ooit een centrum van religie en handel, wordt gemarkeerd door twee zuilen langs de weg. Vlakbij kun je genieten van een pauze bij het proeflokaal van Grutte Pier, gelegen aan de Dokkumer Ee.

Op de terugweg wandel je door vogelrijke graslanden en passeer je de Wynser molen, een iconisch beeld in het open landschap. Een smal boerenpad leidt je verder langs rustige waterwegen en dijkjes, met onderweg de zadeldaktoren van de Sint-Pauluskerk als baken in de verte.

De route eindigt bij de kerk, waar je het adellijke verleden en de stilte van het landschap kunt laten bezinken.

Rondjes om de kerken bevat 26 inspirerende en verrassende pelgrimsroutes in Noord-Fryslân. De weidsheid, de lichtval, wolken en het ruisen van de wind sluiten naadloos aan bij de sobere verstilling die de kerken bieden. Wijkplaatsen en vluchtheuvels in drukke tijden. Ontsnappingsroutes die rust bieden. Nieuwsgierig naar de andere routes? Je vindt ze hier

Meer verdiepende informatie over deze en de andere routes kun je vinden in de routegids; Rondjes om de kerken in Noord-Fryslân. Te verkrijgen via de boekhandel. De uitgave is tot stand gekomen door schrijver Fokko Bosker, een wandeljournalist, in nauwe samenwerking met stichting Tsjerkepaad die ijvert voor ruimere openstelling van de monumentale kerken in Fryslân.