Akkrum-IJlst | Liberation route: section 2
Fierce battles raged in the skies above Friesland throughout the occupation. Allied bombers heading for targets in Germany were constantly besieged by German (night) fighters taking off from the 'Fliegerhorst Leeuwarden'. Resulting in hundreds of casualties. In the immediate vicinity of this route through Friesland, aircrafts came down in Sonnega, Offingawier, Hieslum, among others, as well as in the IJsselmeer.
In many cemeteries, white tombstones are a tangible and striking reminder of the air war over Friesland, such as in Wolvega, Workum and Makkum. A significant number of crew members survived the crash after shelling and were brought to safety by Frisians. Frisian resistance fighters tried to get pilots to England at the risk of their own lives. Other airmen went into hiding with Frisian families and stayed until after the liberation.
During the…
Fierce battles raged in the skies above Friesland throughout the occupation. Allied bombers heading for targets in Germany were constantly besieged by German (night) fighters taking off from the 'Fliegerhorst Leeuwarden'. Resulting in hundreds of casualties. In the immediate vicinity of this route through Friesland, aircrafts came down in Sonnega, Offingawier, Hieslum, among others, as well as in the IJsselmeer.
In many cemeteries, white tombstones are a tangible and striking reminder of the air war over Friesland, such as in Wolvega, Workum and Makkum. A significant number of crew members survived the crash after shelling and were brought to safety by Frisians. Frisian resistance fighters tried to get pilots to England at the risk of their own lives. Other airmen went into hiding with Frisian families and stayed until after the liberation.
During the occupation, Friesland, Groningen and Drenthe were on the front line of the air war. Many Allied air routes to Germany were situated over these provinces. Especially during bombings on northern German cities, there was a constant coming and going of hundreds of heavy bombers. Initially, this was only done at night, but from 1943, it also happened during the day.
For protection, the occupying forces built a formidable defence line. Cities and key military targets were secured by anti-aircraft guns. In Friesland, anti-aircraft guns were located on the Wadden Islands, the coastal strip of Het Bildt, in Harlingen, Lemmer, Franeker and Gaasterland, and in the area around Leeuwarden airfield.
German observation posts gave directions to the Flieger Abwehr Kanone (Flak) to take Allied aircrafts out of the sky. Radar stations could detect enemy aircrafts as far away as 120 to 150 kilometres. The German radar positions in Friesland were 'Schlei' (Tench) on Schiermonnikoog, 'Tiger' (Tiger) on Terschelling, and 'Eisbär' (Polar Bear) near Sondel in Gaasterland.
Flak alone, however, proved insufficient to intercept the Allied bombers. During the first two years of the war, night fighter units were stationed at eight Dutch airfields, including Leeuwarden. From here, German pilots shot down hundreds of Allied planes. Most ended up in Friesland, Groningen, northern Drenthe, in the IJsselmeer and in the Wadden region.
The air war claimed many lives. Some 450 Allied aircrafts and about 150 German fighters are estimated to have crashed in Friesland during the war years. Fallen Allied crew members were usually buried in the nearest cemetery. German casualties were taken to the North Cemetery in Leeuwarden. Surviving Allied pilots were taken into captivity or went into hiding with the help of the resistance. Many pilots remain missing to this day. Some of them were buried as unknowns. On this spot, in the meadows near Offingawier, a US B-17 bomber, nicknamed 'Flying Fortress' crashed on 11 December 1943. Already over the province of Groningen, a number of German fighters launched the attack and partly as a result, the shot-up B-17 was damaged to such an extent that several crew members decided to abandon it. They made it to the ground safely. Door gunner Howard G. Hall and ball turret gunner Wilfred M. Husband, killed during the relentless attacks, were found in the wreckage.
After the war, the US victims were reburied at the American Military Cemetery in Margraten. The fallen Germans were interred in the German war cemetery in Ysselsteyn near Venray after the liberation. British, New Zealanders, Australians, South Africans and Canadians, along with Poles and Czechs, rest in fifty-seven different cemeteries in the province to this very day. The names of 511 are known; the others have unnamed graves.
Liberation Route Europe is a transnational memorial. A route that connects memorial sites and stories from all over Europe. For more information, visit www.liberationroute.com
Sights on this route
Starting point:
Waypoint walk 19
Akkrum
Navigate to starting point
Waypoint walk 19
Akkrum
Navigate to starting point
Terherne (Terhorne)
Terherne staat bekend als Kameleondorp en is een eiland in het Sneekermeer. Aan de ene kant vind je het meer en aan de andere kant de Terhernster poelen.
Veerpont Fietsa Versa (Terherne)
-Komt u aan als de pont er niet ligt? Pak per persoon (ook kleine kinderen) één van de 12 stokken als reservering voor de volgende afvaart. U kunt de schipper bellen om aan te geven dat u wilt overvaren. -Laatste afvaart: Terherne een half uur...
Bombardement sluis Terherne
Op 11 november 1944 kregen piloten van de Royal Canadian Air Force, die hun basis hadden op vliegveld Welschap bij Eindhoven, de opdracht om in twee groepen de sluis bij Terherne te bombarderen.
Bombardement sluis Terherne
Op 11 november 1944 kregen piloten van de Royal Canadian Air Force, die hun basis hadden op vliegveld Welschap bij Eindhoven, de opdracht om in twee groepen de sluis bij Terherne te bombarderen. De reden voor het bombardement op de sluis van Terherne was het beperken van (Duitse) vervoersbewegingen. Het sluiscomplex lag in de belangrijkste scheepvaartroute van Duitsland via Groningen naar de Randstad waarlangs de Duitsers goederen en militair materieel vervoerden.
Nadat in september door de spoorwegstaking het railvervoer al behoorlijk was verstoord, volgden in de maanden daarna acties tegen het scheepvaartverkeer. Het zuiden van het land was dan wel bevrijd, in de andere delen moest nog zwaar strijd worden geleverd.
Zo ook op die 11e november even na negen uur in de ochtend toen de twee groepen Hawker Typhoon jachtbommenwerpers kort na elkaar vanuit Eindhoven voor hun missie vertrokken. Rond 10.00 uur werd vanaf het noorden de sluis in Terherne voor het eerst gebombardeerd en rond 10.30 uur nog een keer.
De gevolgen waren enorm voor de mensen die op de sluis woonden. De vrouwen van beide sluiswachters, een baby van één jaar en een Duitse soldaat kwamen om het leven. Ook raakte het toestel van piloot John Gordon Fraser zodanig beschadigd dat hij een noodlanding moest maken bij St. Johannesga. Het effect van het bombardement was ook dat de noordelijke doorgang weliswaar plat lag en niet meer gebruikt kon worden, maar de zuidelijke doorgang nog steeds open en bruikbaar bleef.
Tegenwoordig is er over de zuidelijke doorgang een schiphuis gebouwd voor het Statenjacht van de provincie Fryslân. Op de plaats van de sluiswachterswoning aan de zuidkant is een nieuw gebouw geplaatst, dat dienst doet als gastenverblijf voor de provincie.
Op de noordelijke pier is een monument geplaatst ter nagedachtenis aan de omgekomen bewoners van de sluis. Dit monument is op 10 november 1985 onthuld door Hattum Hoekstra, zoon van 1e sluiswachter Wiemer en Tietje Hoekstra. Sindsdien vindt de dodenherdenking in Terherne altijd bij de oude sluis plaats en hebben de kinderen van basisschool ‘It Kampke’ het monument geadopteerd.
Gedenksteen voor Gesneuvelde Canadezen
De ‘Gedenksteen voor Gesneuvelde Canadezen’ in de buitenmuur van de Martinikerk in Sneek is opgericht ter nagedachtenis aan de zes Canadese militairen die kort na de bevrijding van de stad zijn gesneuveld.
Gedenksteen voor Gesneuvelde Canadezen
De ‘Gedenksteen voor Gesneuvelde Canadezen’ in de buitenmuur van de Martinikerk in Sneek is opgericht ter nagedachtenis aan de zes Canadese militairen die kort na de bevrijding van de stad zijn gesneuveld. De namen van de zes slachtoffers luiden: A. Cockburn, W.L. Jackson, G.W. Ouderkirk, H.H. Pennell, Fr.R. Shepherd en S.W. White. De militairen maakten deel uit van The Queen’s Own Rifles of Canada. Zij sneuvelden op 15 en 16 april 1945 tijdens krijgshandelingen in de omgeving van het dorp Wons, bij de Afsluitdijk. Op 17 april 1945 zijn de gesneuvelde militairen begraven op de Algemene begraafplaats te Sneek en op 25 maart 1946 herbegraven op het Canadese ereveld te Holten.
Op 16 april 1945 waren grote delen van Friesland bevrijd. In het westen en zuidwesten van de provincie was het zover nog niet. Enkele duizenden Duitse soldaten hadden zich verzameld in de Friese havenplaatsen en rond de Afsluitdijk. Zij probeerden nog de oversteek te maken naar Noord-Holland dat nog stevig in Duitse handen was.
De Canadezen wilden voorkomen dat de Duitsers zich in Noord-Holland verder versterkten. Mede daarom zetten zij vanaf 16 april de aanval in op de Kop van de Afsluitdijk. De infanterie van Queens Own Rifles of Canada was één van de eenheden die hierbij betrokken was. Op 16 april vertrokken zij vanuit Bolsward in de richting van de Afsluitdijk, ondersteund door tanks van de Sherbrooke Fusiliers.
In het open Friese landschap waren de Canadezen op de weg erg zichtbaar en dus kwetsbaar. Vlak voor een brug bij Hayum openden de Duitsers het vuur. De Canadees Orville Cook zat in één van de voorste voertuigen. Over wat er daarna gebeurde schreef hij het volgende:
"Ik zat eerst rechts, maar kwam later in het linker compartiment van onze carrier. Dat was mijn geluk. Bij de strijd met de Duitsers die volgde, was ik de enige die niet geraakt werd. Ze lieten ons ver komen en schoten drie keer raak. Er kwam rook uit het rechter compartiment van mijn carrier. Ik sprong eruit en ben naar de andere kant gerend om de sergeant eruit te halen en hoe ik dat voor elkaar kreeg, weet ik niet meer. Ik legde hem op de weg. De bestuurder was de volgende die ik eruit haalde en op de weg neerlegde. Ik heb ze beiden morfine toegediend en gaf ze een sigaret.
De sergeant zei: ga terug en vertel de A compagnie waar het vuur is en 'make sure they get those jerry (Duitse) bastards for this one'. De soldaten in de voorste carrier waren op slag dood.”
De Duitsers hadden aan de westkant van de brug verschillende stukken luchtafweergeschut verdekt opgesteld. De licht gepantserde carriers waren niet opgewassen tegen de 20 mm. en 40 mm. granaten. In het voorste voertuig sneuvelden Alexander Cockburn, Walter Leslie Jackson, Gordon William Ouderkirk, Harry Horace Pennell en Walter Samuel White. Verder vielen er aan Canadese kant ook meerdere gewonden waaronder de mannen in het voertuig van Orville Cook.
Vrijwel direct nadat duidelijk was waar het Duitse geschut stond opgesteld rekenden de Queens of Own Rifles samen met enkele tanks van de Sherbrooke Fusiliers alsnog af met de Duitse weerstand. De resterende verdedigers gaven zich uiteindelijk over.
De gevechten bij Wons en Pingjum zouden de laatste plek zijn waar soldaten van de Queens Own Rifles of Canada sneuvelden. Het was daarom de expliciete wens van de veteranen om in Wons hun monument te plaatsen. Op deze Honour Roll staan de namen van hun kameraden die vanaf D-Day tot de bevrijding het leven lieten.
Sneek (Snits)
Elfstedenstad Sneek is een levendige stad in Zuidwest Friesland met een groot winkelaanbod en vele gezellige terrasjes in het centrum.
IJlst (Drylts)
Elfstedenstadje IJlst ligt vlakbij Sneek en staat bekend als de houtstad van Friesland.
End point:
Waypoint walk 91
IJlst
Navigate to endpoint
Waypoint walk 91
IJlst
Navigate to endpoint
Directions
Starting point:
Waypoint walk 19
Akkrum
Navigate to starting point
The story of the Liberation of Western Europe is a book with many chapters, with some starting before the beginning of the war in 1939 and some others often ending years after the end of the conflict in 1945. Through the Liberation route Europe, you learn more about the storylines, key military events, personal stories and biographies from the second world war in Europe. Check out www.liberationroute.com for more routes, fragments and stories.
End point:
Waypoint walk 91
IJlst
Navigate to endpoint
- 19
- 13
- 64
- 63
- 65
- 19
- 60
- 50
- 43
- 41
- 42
- 70
- 71
- 91