Witmarsum-Leeuwarden | Liberation route: section 5
On 15 April 1945, Franeker was liberated. In the afternoon, a reconnaissance unit of the Royal Canadian Dragoons, coming from Leeuwarden, was the first to reach the town. That same day, the remaining German soldiers retreated towards Harlingen. To cover their retreat, they blew up the bridge at Leeuwarderend.
In the early morning of Sunday 15 April, a tense silence reigned in Franeker. According to rumours, the Canadians had already taken Leeuwarden and were now on their way to Franeker. The arrival of the ’Tommies’ was eagerly awaited. But there were still German soldiers in the city. Then the silence was broken by three gunshots announcing a huge explosion.
To cover their retreat towards Harli…
On 15 April 1945, Franeker was liberated. In the afternoon, a reconnaissance unit of the Royal Canadian Dragoons, coming from Leeuwarden, was the first to reach the town. That same day, the remaining German soldiers retreated towards Harlingen. To cover their retreat, they blew up the bridge at Leeuwarderend.
In the early morning of Sunday 15 April, a tense silence reigned in Franeker. According to rumours, the Canadians had already taken Leeuwarden and were now on their way to Franeker. The arrival of the ’Tommies’ was eagerly awaited. But there were still German soldiers in the city. Then the silence was broken by three gunshots announcing a huge explosion.
To cover their retreat towards Harlingen, the occupiers blew up the bridge on Leeuwarderend, commonly called Saakstra's bridge. Saakstra's bridge was a key point in the only through route from Leeuwarden to the port city. However, the tough steel structure did not give in easily. Up to five explosive charges had to be detonated before the Germans thought it enough and left in a hurry. The surrounding buildings sustained extensive damage. The Bondshotel, now the Stadsherberg (City Inn), paid a particularly high price.
Immediately, Franeker residents started a makeshift recovery. At the station, there were rails, which were carried to the bridge on the shoulders of a large group of men and laid side by side. Sleepers were laid on top of them. As the work neared completion, the first Canadian reconnaissance truck was already waiting. In the afternoon, a large column of Canadian war vehicles, including tanks, drove along the thoroughfare from Leeuwarden to Franeker.
Locals from far and wide flocked to the streets to watch the spectacle. On arrival in Franeker, a veritable victory parade through the city followed. In the evening, the heavy machinery retreated back towards Leeuwarden, but the next day, Monday 16 April, the column passed through Franeker again to advance to Harlingen.
The Canadians establish a headquarters in the monumental city hall. They remain there until the end of 1945, before returning home.
Liberation Route Europe is a transnational memorial. A route that connects memorial sites and stories from all over Europe. For more information, visit www.liberationroute.com
Sights on this route
Starting point:
Waypoint walk 15
Witmarsum
Navigate to starting point
Waypoint walk 15
Witmarsum
Navigate to starting point
Hitzum (Hitsum)
Hitzum is een van de oudste dorpen van de Waadhoeke, gelegen tussen elfstedenstad Harlingen en Franeker. Door het dorpsgebied loopt de Arumervaart. Hitzum mag een klein dorp zijn maar waar een klein dorp groot in kan zijn blijkt uit de vele activiteiten!
Franeker (Frjentsjer)
The Elfsteden city Franeker is a captivating town with its rich university history. For many years, this city was home to numerous students, including well-known names such as Descartes.
Veerpont Jacob Petrus (Keimpetille)
*Groepen kunnen op afspraak ook buiten de reguliere tijden worden overgezet. Voor informatie kunt u contact opnemen met Auke Talsma, 06 46 54 48 86
Dronryp (Dronrijp)
The largest village in the municipality of Waadhoeke, rich in history. The birthplace of, among others, Eise Jeltes Eisinga, a famous amateur astronomer, patriot, and builder of the Eise Eisinga Planetarium. In addition to cultural heritage, it is bustling with events.
Menaam (Menaldum)
Mooi centraal gelegen terp dorp. Uitstekend bereikbaar met openbaar vervoer maar ook per boot. Gelegen aan de Kleiroute. Ook per fiets de moeite waard. Volg de cultuur historische fietsroute en ontdek niet alleen Menaam maar ook andere dorpen in de buurt.
Marsum (Marssum)
Marsum is een van de meest pittoreske terpdorpen gelegen aan de oude Middelsee. Het dorp heeft een prachtige historische kern, met als extra markeringspunten het Poptaslot, het gasthuis, de kerk en de oudste dorpskroeg van Fryslân.
Noorderbegraafplaats
Vijftien geallieerde vliegers en vijftien verzetsslachtoffers vinden hun laatste rustplaats op de Noorderbegraafplaats in Leeuwarden. Ook worden er tijdens de Tweede Wereldoorlog bijna 450 gesneuvelde Duitse militairen begraven.
Noorderbegraafplaats
Vijftien geallieerde vliegers en vijftien verzetsslachtoffers vinden hun laatste rustplaats op de Noorderbegraafplaats in Leeuwarden. Ook worden er tijdens de Tweede Wereldoorlog bijna 450 gesneuvelde Duitse militairen begraven. Hun stoffelijke resten worden in 1958 overgebracht naar de Duitse oorlogsbegraafplaats Ysselsteyn.
Kort na het begin van de bezetting wordt de Noorderbegraafplaats aan het Leeuwarder Schapendijkje in gebruik genomen als militair ereveld. De eerste teraardebestelling van Duitse oorlogsdoden vindt er op 9 augustus 1940 plaats. Bij de bevrijding liggen op het Ehrenfriedhof bijna 450 Duitse militairen, die in 1958 collectief worden overgebracht naar de Kriegsgräberstätte Ysselsteyn bij Venray.
Het aantal geallieerde militairen dat vanaf juli 1941 op de begraafplaats een laatste rustplaats krijgt is qua aantal veel geringer. Nu nog liggen dertien Engelsen en twee Nieuw-Zeelanders begraven onder een rij karakteristieke witte headstones op regel 23 van de 2e afdeling. Oorspronkelijk waren er meer geallieerde oorlogsgraven. Twee Amerikanen en een Canadees zijn na de bevrijding herbegraven op de erevelden in Margraten en Holten.
In alle nu nog aanwezige geallieerde oorlogsgraven zijn bemanningsleden van vliegtuigen begraven. Van hen zijn alleen David Kay Foster en Robert Stanley Ling in de gemeente Leeuwarden gesneuveld. Hun Mosquito jachtbommenwerper stort op 28 mei 1944 neer op het vliegveld na een beschieting door luchtafweergeschut. De overige vliegeniers komen om een andere reden op de Noorderbegraafplaats terecht. Albert Hayes, Len Townrow en Michael John Boyle worden alle drie zwaargewond overgebracht naar het Bonifatiusziekenhuis en sterven daar ondanks de goede zorgen van de Duitse medische staf.
Jarenlang onderzoek door de Stichting Missing Airmen Memorial Foundation (SMAMF) in samenwerking met de Bergingsdienst van de Koninklijke Luchtmacht achterhaalt de identiteit van de zes gesneuvelden in het eerste graf. Het gaat om de bemanning van Wellington R1397. Het vliegtuig stort op 25 juli 1941 bij Boazum neer na een luchtaanval op Emden en is het eerste toestel dat crasht op het Friese vasteland. In 2015 zijn in aanwezigheid van nabestaanden twee nieuwe grafstenen met de namen van de bemanning door een legerpredikant ingezegend. De oude, naamloze, steen is nog te bezichtigen in het Fries Verzetsmuseum.
Ook liggen er vijftien verzetsslachtoffers begraven op de Noorderbegraafplaats, op een speciaal daarvoor ingericht ereveld. Op de grafmonumenten staat de tekst:
‘Fallen yn ‘e striid tsjin ûnrjocht en slavernij - dat wy yn frede foar rjocht en frijdom weitsje’
‘Gevallen in de strijd tegen onrecht en slavernij, opdat wij in vrede voor recht en vrijheid waken.’
Het meest in het oog springend zijn de drie zij aan zij geplaatste monumenten van de broers Mark, Klaas en Hyltje Wierda, die op 11 april 1945, enkele dagen voor de bevrijding, werden gefusilleerd bij Dronrijp.
De oorlogsgraven op de Noorderbegraafplaats zijn geadopteerd door vijf scholen uit Leeuwarden, die elk jaar op 15 april een herdenking organiseren.
Ook achter de grafmonumenten voor de Joodse familie Suskind (graf 03/-/24 /04) gaat een tragisch oorlogsverhaal schuil. MTS-leraar Willy Süskind stapte samen met zijn vrouw en zoon uit het leven, één dag na de Duitse inval in Nederland.
Helemaal achter op de begraafplaats herinnert een bijzonder grafmonument eveneens aan een oorlogsdrama. Het beeld van een treurende vrouw is geplaatst op het graf van Johanna Wilhelmina te Winkel en haar zoontje Hans, beiden slachtoffer van afgedwaalde bommen op de Julianastraat in 1942 (graf 04/1b/10).
Leeuwarden (Ljouwert)
Leeuwarden, or Ljouwert as we say in Friesland, is buzzing. From tourists and students to locals. From unforgettable adventures to wandering through cozy little streets.
End point:
Waypoint walk 10
Leeuwarden
Navigate to endpoint
Waypoint walk 10
Leeuwarden
Navigate to endpoint
Directions
Starting point:
Waypoint walk 15
Witmarsum
Navigate to starting point
The story of the Liberation of Western Europe is a book with many chapters, with some starting before the beginning of the war in 1939 and some others often ending years after the end of the conflict in 1945. Through the Liberation route Europe, you learn more about the storylines, key military events, personal stories and biographies from the second world war in Europe. Check out www.liberationroute.com for more routes, fragments and stories.
End point:
Waypoint walk 10
Leeuwarden
Navigate to endpoint
- 15
- 16
- 14
- 68
- 74
- 53
- 55
- 24
- 68
- 79
- 71
- 35
- 78
- 43
- 71
- 78
- 91
- 92
- 59
- 58
- 10
- 13
- 41
- 33
- 29
- 25
- 24
- 23
- 21
- 27
- 51
- 11
- 10