IJlst-Workum | Liberation route: section 3
A strong example of resistance took place just before the liberation of the province of Friesland. On 12 April 1945, the German army sent an ammunition train from Leeuwarden to Stavoren. It was a last serious semblance of an attempt of the German occupying forces in Friesland to offer any significant resistance. But a brave act of sabotage by the resistance derailed the train, rendering it unusable.
The train consisted of 15 wagons carrying 150 tonnes of ammunition. The Dutch Domestic Forces (NBS) were aware of this transport and wanted to prevent it from reaching its destination. Between Hieslum and Nijhuizum (about three kilometres north-east of Workum), the Gaastmeer-Oudega resistance group tampered with the rails, resulting in a train derailment.
The English Royal Air Forc…
A strong example of resistance took place just before the liberation of the province of Friesland. On 12 April 1945, the German army sent an ammunition train from Leeuwarden to Stavoren. It was a last serious semblance of an attempt of the German occupying forces in Friesland to offer any significant resistance. But a brave act of sabotage by the resistance derailed the train, rendering it unusable.
The train consisted of 15 wagons carrying 150 tonnes of ammunition. The Dutch Domestic Forces (NBS) were aware of this transport and wanted to prevent it from reaching its destination. Between Hieslum and Nijhuizum (about three kilometres north-east of Workum), the Gaastmeer-Oudega resistance group tampered with the rails, resulting in a train derailment.
The English Royal Air Force (RAF) was informed of the derailed train via the resistance's signal box. Allied Spitfire fighters first conducted a reconnaissance, shortly after which the wagons were set on fire.
The shelling caused huge explosions, which could be heard for miles around Workum. In retaliation, several people in hiding were arrested and sentenced to death. Fortunately, the liberation on 16 April 1945 stopped their execution. However, a 60-year-old Workum resident was killed by an exploding shell during the ammunition clearance on 17 May 1945. To this day, farmers still find old ammunition in the fields.
Liberation Route Europe is a transnational memorial. A route that connects memorial sites and stories from all over Europe. For more information, visit www.liberationroute.com
Sights on this route
Starting point:
Waypoint walk 91
IJlst
Navigate to starting point
Waypoint walk 91
Graf te Blauwhuis
In het kleine dorpje Abbega en het naastgelegen buurtschap Abbegaasterketting verscholen zich tijdens de oorlog tientallen onderduikers. In februari 1945 bracht een razzia een schok teweeg in de kleine gemeenschap.
Graf te Blauwhuis
In het kleine dorpje Abbega en het naastgelegen buurtschap Abbegaasterketting verscholen zich tijdens de oorlog tientallen onderduikers. In februari 1945 bracht een razzia een schok teweeg in de kleine gemeenschap. Verzetsman Gerrit Rijpma, 18 jaar oud, werd daarbij dodelijk getroffen. De beroemde Nederlandse schrijver Gerard Reve, die van 1953 tot 1971 in het nabijgelegen Greonterp naast een zus van Gerrit Rijpma woonde, toonde zich diep geraakt door het verhaal van de jongste broer van zijn buurvrouw. Als eerbetoon aan Gerrit schreef hij het gedicht ‘Graf te Blauwhuis’.
Volgens getuigen woonden in Abbega en het naastgelegen buurtschap Abbegaasterketting net zoveel onderduikers als burgers. Onder hen waren Joodse onderduikers, spoorwegstakers, deserteurs en jonge mannen uit de omgeving die de dwangarbeid wilden ontlopen. Ook werden er wapens verborgen voor het verzet.
Abbegaasterketting lag naast de Bolswardervaart en was door de afwezigheid van verharde toegangswegen moeilijk bereikbaar. Er was door de bewoners bovendien een ingenieus alarmsysteem in werking gesteld: met een elektrische bel waarschuwde men elkaar bij onraad en elke nacht stonden twee onderduikers op wacht.
Op 8 februari 1945 om ongeveer half twaalf ’s ochtends klonk de alarmbel in het huis van de familie Rijpma. De broers Yp en Gerrit waren op dat moment aan het werk in de schuur.
Toen ze naar buiten liepen, zagen ze veel mensen in paniek wegrennen. Daarom besloten de broers om in een roeibootje de Bolswardervaart, die het buurtschap in twee stukken deelt, af te varen. Ze hoopten zich even verderop in een bocht van de vaart, achter het riet, in veiligheid te kunnen brengen. Onderweg pikten ze aan de andere kant van de vaart buurman Minze van der Veen en een onderduiker op. Inmiddels hadden de Duitse militairen, geholpen door leden van de Landwacht, de achtervolging ingezet en het vuur geopend op de vluchtende onderduikers. Minze van der Veen werd geraakt in zijn rechter elleboog. Gerrit werd drie keer geraakt: dwars door het lichaam, in zijn rug en door zijn wangen en gebit. Omdat de bezetters weigerden om te helpen, moest Yp zijn stervende broer alleen naar de boot dragen en naar een nabijgelegen boerderij brengen. Hulp van een buurtbewoonster, die verpleegster was, mocht niet meer baten. In allerijl werd kapelaan Stolwijk uit Blauwhuis opgetrommeld, die Gerrit het Heilig Oliesel gaf. Even daarna overleed hij. Hij werd begraven op de Katholieke Begraafplaats in Blauwhuis.
De beroemde Nederlandse schrijver Gerard Reve, die van 1953 tot 1971 in het nabijgelegen Greonterp naast een zus van Gerrit Rijpma woonde, toonde zich diep geraakt door het verhaal van de jongste broer van zijn buurvrouw. Als eerbetoon aan Gerrit schreef hij het gedicht ‘Graf te Blauwhuis’:
GRAF TE BLAUWHUIS (voor buurvrouw H., te G.) Hij rende weg, maar ontkwam niet, en werd getroffen, en stierf, achttien jaar oud. Een strijdbaar opschrift roept van alles, maar uit het bruin geëmaljeerd portret kijkt een bedrukt en stil gezicht. Een kind nog. Dag lieve jongen. Gij, die Koning zijt, dit en dat, wat niet al, ja ja, kom er eens om, Gij weet waarom het is, ik niet. Dat Koninkrijk van U, weet U wel, wordt dat nog wat?
In 1983 werden de stoffelijke resten van Gerrit Rijpma overgebracht van het kerkhof van Blauwhuis naar het Nationaal Ereveld Loenen.
Workum (Warkum)
Workum is een heerlijk Elfstedenstadje in Zuidwest Friesland, langgerekt van vorm met helemaal aan de westzijde het IJsselmeerstrand.
End point:
Waypoint walk 64
Workum
Navigate to endpoint
Waypoint walk 64
Workum
Navigate to endpoint
Directions
Starting point:
Waypoint walk 91
IJlst
Navigate to starting point
The story of the Liberation of Western Europe is a book with many chapters, with some starting before the beginning of the war in 1939 and some others often ending years after the end of the conflict in 1945. Through the Liberation route Europe, you learn more about the storylines, key military events, personal stories and biographies from the second world war in Europe. Check out www.liberationroute.com for more routes, fragments and stories.
End point:
Waypoint walk 64
Workum
Navigate to endpoint
- 91
- 84
- 85
- 88
- 61
- 73
- 72
- 90
- 91
- 80
- 32
- 40
- 61
- 60
- 63
- 64