Foodroute Gezonde Grond in Noord Friesland
Het land van de vroegere waddenkust bewonderen? In Noord-Friesland kun je zien hoe het oerlandschap er vroeger uitzag. In de regio ten westen van Dokkum, tussen Holwerd en Hallum, ligt achter de dijk Noard-Fryslân Bûtendyks of It Noarderleech. De grootste overgebleven kwelder van Europa. Voor de dijk kun je zien hoe mensen het oerlandschap hebben omgetoverd tot voedselrijk boerenland, met haar kenmerkende terpdorpen. Een prachtig gebied om kennis te maken met lokale producten van gezonde bodem en de lokale trekpleisters op gebied van natuur en cultuur.
Sights on this route
Starting point
Markt 18
9101 LS Dokkum
Navigate to starting point
Pluk en theetuin Vreedebest
Lekker rond struinen tussen de bloemen, een veldboeket plukken en een bakje doen, even helemaal niks. Alleen maar genieten. Het kan allemaal.
Zee van Tijd
Hotel-restaurant Zee van Tijd is gelegen in het dorpje Holwerd, daar waar de veerboot naar Ameland vertrekt.
Syds en Klaske Miedema
“Rechtsachter het betonpad!”, roept Syds Miedema. Hij wijst richting de zeedijk. “Daar!” Het waait zo hard dat zijn schoonvader en Klaske hem nauwelijks kunnen verstaan.
Sense of Place: Waiting for high tide
"Waiting for high tide" is a statue of Jan Ketelaar. The sculpture consists of two women, five meters high, welded from metal. A full woman and a thin woman. They overlook the sea. The image is about the search for balance and exchange. The images a...
Sense of Place: Waiting for high tide
Sense of Place: Waiting for high tide
Nieuwe Zeedijk
9151AE Holwerd
Holwerterpolder at Noard Fryslân Butendyks Nature Reserve
If you like the idea of walking in a swamp forest, a 3 or 5-kilometre walk through this remarkable part of the De Alde Feanen National Park will lead you on a fascinating journey of discovery.
Holwerterpolder at Noard Fryslân Butendyks Nature Reserve
Holwerterpolder at Noard Fryslân Butendyks Nature Reserve
Grândyk
9151 AE Holwerd
Holwerd - Kees Weverswadpost - vogelkijkhut
De zomerdijk is verlaagd zodat de kwelder weer kan overstromen bij hoogwater. Daarnaast is er een vogelplas met eiland voor wadvogels als scholekster en kluut gerealiseerd. Verder is er een kreekloop aangelegd en zijn de begrazingsmogelijkheden verb...
Monument Zeedijk
Op de dijk is een monument aangebracht ter nagedachtenis. Een opmerkelijke bijkomstigheid is dat het vliegtuig maar 27 uur gevlogen heeft. En dat op een paar kilometer afstand nog een vliegtuig van 166 squadron is neergekomen.
Kweldergebied
Vanaf de terpentijd veroverde de mens land op de zee, zoals hier in Noard Fryslân Bûtendyks. Vanaf deze plek zijn de zomerpol- ders te zien, omringd door een zomerdijk, met hekken, sloten, greppels, historische sluizen en ‘dobben’.
Terp fan de Takomst
Een nieuwe terp, buitendijks. Een belevingsplek, om mensen de waddenkust te laten beleven. Om oude verhalen te vertellen en nieuwe verhalen te maken. Over het ontstaan van het gebied en haar bewoners.
Terp fan de Takomst
Terp fan de Takomst
via dijkovergang naar buitendijks pad met hek en landmark
Zeedijk 1
9171 AM Blije
Theetuin Kleine-Lijn
De theetuin van Kleine-Lijn. Goede koffie of verse thee met een heerlijk stuk huisgemaakte taart. Aandacht voor het interieur en de tuin. Een prachtige winkel met producten uit eigen atelier. Handgemaakt en van natuurlijke materialen.
Harsta Hoeve
Fraai gelegen op het landgoed 'Harsta State' in Hegebeintum, vind je in de Harsta Hoeve een gastvrij onderdak, waar je ongestoord kunt genieten van een goede nachtrust na bijvoorbeeld een stevige fietstocht.
Harsta State
Harsta State in Hegebeintum is een oude Friese state met een mooie landschapstuin met stinzenflora in het noorden van Friesland. De tuin en een gedeelte van het huis zijn opengesteld voor het publiek.
Visitor's Center 'Terp Hegebeintum'
Hegebeintum, a small village in North East Friesland, known for its high mound. Activities around and in the village are announced here.
Visitor's Center 'Terp Hegebeintum'
Visitor's Center 'Terp Hegebeintum'
Kennis- en Ynformaasjesintrum Terp Hegebeintum
Pypkedyk 4
9173 GC Hegebeintum
Hegebeintum
Het landschap langs de Friese kust heeft een bijzonder kenmerk: de terp. Terpen zijn opgeworpen woonheuvels, die bescherming moesten bieden tegen het opkomende zeewater.
Dijktempel (dike temple) at Marrum
This spectacular work of art by Ids Willemsma is a great place to land. It is described as a ‘Dike Temple’. But what is it really?
Dijktempel (dike temple) at Marrum
Dijktempel (dike temple) at Marrum
Op de Zeedijk bij splitsing 'Zeedijk' en 'Ozingaloane'
Ozingaloane 1
9073 TP Marrum
DOBBEPAARDEN PHOTO ARTWORK
Discover the reclining photo artwork in the middle of the Ozingadobbe, the place where the horses got trapped in 2006.
Het Lage Noorden
Het Lage Noorden is the meeting place on the Frisian wadden coast for artists, local residents, cyclists and hikers, campers, lodgers, bon vivants and art lovers.
De Heining: klimaatverandering
O, zo vervelend als je net op de fiets zit: een stortbui. Een extreme plensbui van meer dan 60 mm per etmaal is bovendien best zorgelijk. De waterbeheerders liggen er wel eens wakker van.
De Heining: klimaatverandering
(beluister hier het audioverhaal)
O, zo vervelend als je net op de fiets zit: een stortbui. Een extreme plensbui van meer dan 60 mm per etmaal is bovendien best zorgelijk. De waterbeheerders liggen er wel eens wakker van. Hoe moeten de Friese gemalen zoveel water in korte tijd afvoeren? En hoe moet dat in de toekomst, nu zware buien door klimaatverandering steeds vaker voorkomen?
De Heining, dit gemaal dat opvallend genoeg ín de dijk is gebouwd, helpt daarbij. Dat gebeurt alleen als het waterpeil in de Friese boezem, dat is het aan elkaar verbonden stelsel van vaarten en meren, te hoog staat. Deze vijzels kunnen dan 250 kubieke meter water per minuut naar zee pompen.
Het is een mooie assistentie voor de gemalen aan het IJsselmeer, maar de capaciteit is ook weer niet overweldigend als je vergelijkt met die gemalen in Lemmer en Stavoren, en zelfs niet met de gemalen Zwarte Haan en Roptazijl, die de polders hier verderop aan de kust drooghouden.
De Heining is dan ook onderdeel van een groter plan. Het is een uiting van een nieuwe manier van denken over waterbeheersing, een interne 'klimaatverandering' zou je kunnen zeggen. Meer meebewegen mét de natuur en het water in plaats van tegen de natuur en het water strijden. Dat is best spannend, want we hebben duizend jaar dijken gebouwd om ons tegen het geweld van de zee te beschermen.
En hoe doe je dat dan, anders naar waterbeheersing kijken? Door ruimte te maken voor extra waterberging in het binnenland bijvoorbeeld, zoals je hier kunt zien aan de brede vaarten, die natuurvriendelijke oevers hebben gekregen. En doordat het zeewater vrij spel heeft in een kweldergebied hoogt deze vanzelf door slib op. Over een paar jaar ontstaat hier dan al een natuurlijke buffer tegen de stijgende zeespiegel, als een golfbreker voor de dijk.
Het gemaal is ook een verbinding tussen zoet en zout water. Dit is goed voor trekvissen die 24 uur per dag door het gemaal kunnen zwemmen, maar ook voor kwelderplanten en wadvogels in het unieke buitendijkse kwelderlandschap.
Ingesproken door:
Samen met de andere leden van kunstenaarscollectief Observatorium werkt Ruud Reutelingsperger al jaren aan kunst in de openbare ruimte. Hierbij richt het collectief zich op het veranderende landschap en hoe het de nieuwsgierigheid kan prikkelen naar de wereld om ons heen.
Ruud en zijn collega’s kennen Joop Mulder al sinds jaar en dag. “Joop en wij delen dezelfde passie; het landschap en de verhalen van mensen. We maakten wilde plannen, spraken bijzondere mensen en vooral van het buitendijkse gebied werden we lyrisch; kwelders en dobben die wij nog niet kenden. Hoe mooi zou het zijn als de mensen weer zelf land kunnen gaan maken, als bewoners hun relatie met het buitendijkse zelf nieuw leven in kunnen blazen en in samenwerking met kunstenaars ook de taal van de verbeelding gaan spreken; riepen wij hardop tegen de wind in naar elkaar.” Deze dynamische samenwerking leidde tot een drietal concrete projectvoorstellen; Terp van de Takomst, De Kromme Horne en de Golf van Termunterzijl. “Samen met Joop predikten we de slogan; Eerst geloven, dan zien.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of Place
Noarderleech Visitor Centre
If you plan to hike through the Noard-Fryslân Bûtendyks salt marshes, be sure to start at the Noarderleech Visitor Centre to make the most of your visit. The centre informs visitors about the nature and history of the coastal landscape of North Friesland.
Noarderleech Visitor Centre
Noarderleech Visitor Centre
Kweldercentrum Noarderleech
Noorderleeg 5a
9074 TG Hallum
Familie Jensma-De Vries
Half tien. Tineke de Vries klapt de laptop dicht. De administratie en het bestuurswerk voor de LTO zit er weer op. Ze moet opschieten, want de rest zal zo wel komen. Ze zet het koffieapparaat aan.
Bartlehiem (Bartlehiem)
In de 20e eeuw werd Bartlehiem vooral bekend dankzij de Elfsteden schaatstocht.
Museum Ruurd Wiersma Hûs
Een klein museum met naieve schilderkunst van wereldformaat.
Molen 'De Zwaluw'
Het rijksmonument is nog altijd actief en je haalt hier dan ook heerlijk meel. Bezoek en laat je rondleiding door de molen en houtzagerij!
De Waard van Napels
In ons restaurant staat de Italiaanse keuken centraal waarbij we lokale Friese producten gebruiken om de authentieke smaken van Napels naar uw bord te brengen.
- 30
- 78
- 26
- 19
- 18
- 76
- 75
- 13
- 34
- 02
- 01
- 93
- 68
- 53
- 04
- 05
- 16
- 11
- 10
- 12
- 23
- 80
- 24
- 25
- 30