Schritsen 10

De chazzan, rebbe en sjouchet van Harlingen

Oudste zoon Sally treedt in de voetsporen van zijn trotse vader, als hij in maart 1938 wordt geïnstalleerd als leraar van de Joodse gemeente in Harlingen. Opperrabbijn A.S. Levisson, Sally’s ouders en zijn verloofde Anna Rosa van Gelder zijn er bij. Kort na de installatie trouwen ze en op 3 juni 1939 wordt hun dochtertje Mathilde Henriëtte geboren. Het pasgetrouwde paar neemt zijn intrek in de dienstwoning naast de synagoge in de Raamstraat.

In een kleine Joodse gemeente zoals Harlingen moet de leraar van alle markten thuis zijn. Sally Hes is zowel chazzan (voorzanger in de synagoge en leider van de dienst), rebbe (leraar) als sjouchet (ritueel slachter). Bovendien is hij secretaris van de kerkenraad en geeft hij de Joodse kinderen op de schoolvrije woensdagmiddagen les in de Joodse geschiedenis, Tenach (Bijbel) en de Talmoed.

Op 5 november 1941 gooit een Engelse bommenwerper een bom van 2000 pond boven Harlingen af, waarschijnlijk om de scheepswerf middenin de stad te treffen. Misschien een menselijke fout, misschien onwennigheid omdat een zwaardere bom wordt gebruikt dan de gebruikelijke van 250 pond? Feit is dat er 13 doden vallen. Zo’n 45 huizen worden onbewoonbaar en 450 raken beschadigd, net als een school en de katholieke kerk. Ook de synagoge en de dienstwoning van rebbe Hes liggen in puin. Het gezin verhuist naar Schritsen 10.

Ruim een half jaar later wordt Sally Hes weggevoerd naar een Joods werkkamp. Onder het mom van ‘gezinshereniging’ volgen later zijn vrouw Anna en hun dochtertje Mathilde Henriëtta. Sally Hes zal uiteindelijk aan een niet behandelde infectieziekte bezwijken.