Oorlogsmonument Anarchisten
Appelscha
U staat hier in de buurt van het terrein ‘Tot Vrijheidsbezinning’, waar al vanaf 1931 door de Anarchistische Jongeren Beweging “Pinksterlanddagen” werden georganiseerd. Tot ver na de Tweede Wereldoorlog werd dit door de Appe...
Sjoch alfêst efkes
U staat hier in de buurt van het terrein ‘Tot Vrijheidsbezinning’, waar al vanaf 1931 door de Anarchistische Jongeren Beweging “Pinksterlanddagen” werden georganiseerd.
Tot ver na de Tweede Wereldoorlog werd dit door de Appelschasters de “pinkstercamping van de vrije anarchisten” genoemd. Anarchisme is een synoniem voor Vrij Socialisme. Vrij socialisme streeft naar een autoriteitsloze samenleving met een socialistische, democratische economie. Vrije socialisten werden al vanaf de aanvang van WO-2 om hun denkbeelden vervolgd: het dragen van het antimilitaristische “gebroken -geweer - speldje”, kon voor de Duitsers al aanleiding zijn om de drager ervan aan te houden. Anarchisten pleegden vanuit hun overtuiging geweldloos verzet, bijvoorbeeld door hulp te verlenen aan onderduikers, zoals joden en mensen die gedwongen werden om in Duitsland te gaan werken. Ook waren zij betrokken bij ander ondergronds verzetswerk. In 1946 werd hier dit monument opgericht voor de talloze anarchisten die in de oorlogsjaren zijn gestorven.
Op het informatiebord bij dit monument staat, dat ook alle slachtoffers van hedendaags oorlogsgeweld worden herdacht en hen die zich op wat voor manier dan ook hebben ingezet voor vrede.
Johan de Haas
Linksonder in het monument staat achter glas de urn van Johan de Haas. Bij de onthulling van dit monument is gesproken over slachtoffers in het algemeen, maar vooral ook over De Haas en zijn gedachtengoed.
Jo de Haas, geboren op 1 september 1897 te De Rijp (NH), was propagandist voor het Vrije Socialisme. Jo zat vanaf juni 1941 tot mei 1942 gevangen in de kampen Schoorl en Amersfoort, op beschuldiging van communisme. Vanaf juni 1942 werkte hij op het kantoor van de “Giro Krediet-Ring” in Den Haag, het oorlogsalternatief voor het bankwezen. Voor de leden van De Ring hield hij op woensdagavonden voordrachten.
Tussen 1942 en 1943, zond De Haas zijn collega’s ‘Woensdagavondbrieven’. Daarna schreef hij ‘Oorlogsbrieven’, die breder verspreid werden. In die ‘brieven’ schreef Jo kritisch en sarcastisch over de omstandigheden tijdens WO-2 en de schijnheilige houding van velen. De Haas werd daarvoor begin april 1945 in Drenthe aangehouden en in Assen vastgezet. Twee dagen vóór de bevrijding van Assen, op 10 april 1945, werd hij nabij het Asserbos met een nekschot gefusilleerd.
