Modelboerderij
Appelscha
Deze boerderij is gebouwd als modelboerderij in 1914. Het is een rijksmonument. Opdrachtgevers waren de financiers O. en F. van den Bosch, die verschillende boerderijen in de omgeving bezaten.
Sjoch alfêst efkes
In een oorspronkelijk stukje Appelscha staat deze modelboerderij. Dit straatje in het verlengde van de huidige Bruggelaan heeft nog een deel van de vroegere bomenlaan (laan = straatweg omzoomd met bomen) en ook de klinkerbestrating is bewaard gebleven (1907). Tevens staat u hier in de bocht van die oude laan voor een boerderij, die model heeft gestaan voor vele latere boerderijen van het gelede bouwtype. Er werden nieuwe, verbeterde inzichten en zienswijzen op bedrijfsvoering en hygiëne toegepast, mede onder invloed van enige Amerikaanse typeringen. Het gebouw ligt op een royaal erf met rond het voorhuis een eenvoudige tuin, maar met een prachtige alleenstaande rode beuk.
De boerderij is gebouwd als modelboerderij in 1914, om belangstellenden in te wijden in eigentijdse bedrijfsvoering. De gelede bouw (geschakelde delen) is van de lengtevariant: de plattegrond bestaat uit een L-vormig dwarsgeplaatst woonhuis, met in de lengte daarachter de stal en haaks daarop een schuur. Opdrachtgevers waren de financiers O. en F. van den Bosch, die verschillende boerderijen in de omgeving bezaten. Het ontwerp was in 1913 getekend door de in die tijd zeer bekende architect O.M. Meek uit Donkerbroek (bestek 41) en de bouw werd in Vernieuwingsstijl gerealiseerd door de aannemer G. Hoekstra uit Appelscha, naar zoals genoemd de moderne ideeën.
Deze prachtige boerderij is een rijksmonument vanwege algemeen cultuurhistorisch en architectuurhistorisch belang als typologisch voorbeeld van de vernieuwing in de landbouwbedrijfsvoering. Het interieur van de boerderij bevat nog enkele oorspronkelijke onderdelen, zoals het tochtportaal, de deuren en de trap. In de stal is de Hollandse stallingswijze toegepast met in de voergang op enkele plaatsen resten van een lorriespoortje. Op een onbekend tijdstip is het schuurgedeelte gewijzigd en gedeeltelijk gebruikt als stal met een hooizolder, waaraan voorheen een hijsinstallatie was bevestigd. In 1976 is de achterzijde van de schuur doorgebroken als doorgang naar een loopstal. Die verbinding en de loopstal vallen buiten de bescherming van rijkswege, evenals de verspreid op het erf staande schuren, wegens te geringe ouderdom.
