Leeuwarden - Leeuwarderbos | Rondjes om de kerken

Beschrijving

Start rondwandeling Leeuwarden

De terp Oldehove was al voor het jaar duizend een enclave van de Benedictijner orde. Zij stichtten er vanuit de rijksabdij van Corvey, in het Weserbergland, een kerk gewijd aan Sint Vitus. Deze heilige was volgens de middeleeuwse overlevering door een Romeinse keizer voor de leeuwen geworpen. Nadat hij een kruisteken maakte, verscheurden ze hem niet, maar likten zijn voeten. Van beschermheilige van kerken en kloosters, groeide Sint Vitus uit tot patroon van steden en landstreken. Via het klooster van Corvey, dat veel bezittingen had in Fryslân, kwam de Vitus-verering naar het noorden. De kerk op de terp werd naar Sint-Vitus genoemd. De Dominicaner Orde kregen vanaf 1245 voet aan de grond in Leeuwarden. Van dat oorspronkelijke klooster op de aanpalende terp Nijehove is een klein deel behouden gebleven, dat nu bekend staat als de Kosterij bij de Grote Kerk. De uit rood baksteen gemetselde muren en gewelven van de kloostergang nemen je mee naar de middeleeuwen, evenals de bewaard gebleven eetzaal, de Refter. Albertus Magnus, leerling van Dominicus, bezocht in 1256 het Jacobijnerklooster. De preek die hij destijds hield, is bewaard gebleven.
In die tijd was de Jacobijnerkerk de grootste kloosterkerk van het hele land. De kerk beschikt over een orgel, gebouwd in 1727 door de vermaarde Christiaan Müller, die later het beroemde orgel in de St. Bavo in Haarlem maakte. Op de zuid- en oostmuur van de zijbeuk zijn in 1575 schilderingen aangebracht van apostelen en Maria met kind. 

Met de rug naar de entree van de Grote Kerk LA en direct weer LA over de Bredeplaats naar het Jacobijnerkerkhof. Achter in het koor valt de Oranjepoort op. Op de hoek met de Monnikemuurstraat rechtdoor over Bij de Put naar de Sacramentsstraat. Aan de rechterhand bevindt zich de voormalige synagoge waarvan de basis is gelegd in 1744. Die was al snel te klein en in 1800 zijn vier huizen aangekocht in de Sacraments- en Slotmakersstraat voor de bouw van een nieuwe synagoge. Er woonden in die tijd 1400 Joden in Leeuwarden. In de Tweede Wereldoorlog zijn 665 Joden weggevoerd, van hen kwamen 116 terug. 

Eenmaal op de Voorstreek LA de wandelknooppunten volgen tot aan 9 op de hoek van de Sint Jacobsstraat, daar LA naar 3 en weer LA naar 7 over de Peperstraat en de Ossekop naar het Blokhuisplein, met voormalig Huis van Bewaring, bibliotheek, café en restaurant en dan LA over de Tweebaksmarkt langs het Provinsjehûs en de Kanselarij naar de Tuinen. Op de Voorstreek bij 7 even RA naar 8 tot bij de entree naar de Bonifatiuskerk en dan LA  naar 4 op de hoek van de Noorderstadsgracht. 
Bij 39 RA de Spanjaardslaan oversteken en door het Rengerspark naar de campus van NHLStenden hogeschool. Over het plein tussen de onderwijsgebouwen door naar het in ijzer gevatte silhouet van de molen naar de Dokkumer Ee en vervolgens LA, bij 38 rechtdoor onder de Dammelaan door naar 31 en vervolgens LA naar het Leeuwarder Bos en 36. Na een Rustpunt LA door een klaphek tussen de bomen door laveren. 
Aan het eind van het bos, tegen woonwijk Bilgaard aan, RA door de Heemtuin Kalkvaart naar 36. Daar RA naar 20 en rechtdoor vervolgen naar 22. Bij 20 LA naar 24. Het pad over de Tylkedam loopt als een groene loper tussen de bebouwing door naar de Dammelaan. Daar RA. Bij 24 op de kruising LA naar 23 (goed opletten de knooppunten zijn hier aangebracht op verkeersborden zodat je wat hoger moet kijken) en daar LA de Troelstraweg oversteken naar 21 op de kruising met de Jelsumerstraat. RA naar 27 en de Algemene Begraafplaats en de Joodse Begraafplaats. Bij 27 RA naar 51. De route zigzagt door de Transvaalbuurt.

Op de Noordersingel openen de nauwe straten en de uit stenen opgemetselde ravijnen zich met zicht op de Prinsentuin. Rechts daarvan domineert de plompe Oldehove, de nooit afgebouwde kerktoren die als praalstuk de nieuwe Sint-Vituskerk moest bekronen. In plaats van de beoogde 120 meter, bleef de kerktoren steken op 38 meter. De ondergrond bleek te dras om het gewicht te kunnen dragen. De vermaarde kathedralenbouwer Jacob van Aaken begon in 1529 aan de klus, maar de basis van de toren verzakte al snel. In 1532 stierf de bouwmeester van ‘chagrin’ over de tegenslag bij de bouw. De toch al in slechte bouwstaat verkeerde oude Vituskerk legde het loodje, en vervolgens is ook de torenbouw opgegeven. 

Over de Vrouwenpoortbrug voorbij 51 rechts van de rotonde rechtdoor naar 11. De brug markeert de plek van een vroegere stadspoort, de Onze Lieve Vrouwenpoort. Op de hoek staat een beeld als eerbetoon voor Piet Paaltjes/François Haverschmidt. Hij wandelde vanuit terpdorp Foudgum voor kerkelijke aangelegenheden naar Leeuwarden. Voor het begin van de Nieuwestad LA richting 10 de Torenstraat inlopen naar het Oldehoofsterkerkhof.
De Westerplantage oversteken naar de door stadstuinarchitect Lucas Roodbaard ontworpen Prinsentuin op de afgebroken vestingwerken van de stad. Het pad loopt zwierig om de Pier Pandertempel heen, waarin een beeldengroep van vijf marmeren beelden van de beeldhouwer die tot een van de grootste kunstenaars in zijn tijd uitgroeide (1864 - 1919) is opgesteld. Verderop in het park bevindt zich het Pier Pandermuseum. 
Rechtdoor over het pad naar de uitgang bij de Groeneweg en het Schoenmakersperk. De weg vervolgt tussen het monumentale St. Anthony Gasthuis en het Natuurmuseum door, vervolgens LA op de A.S. Levissonstraat terug naar de Grote Kerk.