Archeologisch Wad –Friesland – deel 2
Deel 2 van de archeolgische route begint en eindigt in Firdgum. Een heel klein dorp, maar wel op vier terpen. In een zodenhuis bij het Yeb Hettinga Museum ervaar je hoe de bewoners leefden voordat er zeedijken waren. Zulke boerderijen stonden op kleine terpen die vaak uitgroeiden tot dorpen. Marrum en vooral Ferwert, dat je verderop tegenkomt, zijn mooie voorbeelden.
Het hoogtepunt van de terpen komt daarna: Hegebeintum. Een bezoekerscentrum laat zien hoe mensen zich eeuwenlang weerden tegen en werkten met de zee. Het ging prima, op zo’n terp. Vruchtbare grond er omheen en hoog en droog voor de soms oprukkende zee.
Voor je zover bent, fiets je vanaf Firdg…
Deel 2 van de archeolgische route begint en eindigt in Firdgum. Een heel klein dorp, maar wel op vier terpen. In een zodenhuis bij het Yeb Hettinga Museum ervaar je hoe de bewoners leefden voordat er zeedijken waren. Zulke boerderijen stonden op kleine terpen die vaak uitgroeiden tot dorpen. Marrum en vooral Ferwert, dat je verderop tegenkomt, zijn mooie voorbeelden.
Het hoogtepunt van de terpen komt daarna: Hegebeintum. Een bezoekerscentrum laat zien hoe mensen zich eeuwenlang weerden tegen en werkten met de zee. Het ging prima, op zo’n terp. Vruchtbare grond er omheen en hoog en droog voor de soms oprukkende zee.
Voor je zover bent, fiets je vanaf Firdgum eerst door het Bildt. Vlak land. Geen terpen. De Middelzee mondde hier uit in de Waddenzee, maar slibde steeds meer op. Het omringende terpenland was inmiddels door dijken beschermd. In 1500 werd ook dit goede landbouwgrond, met de inpoldering van het Bildt.
Sint Jacobiparochie en Sint Annaparochie waren dorpen voor de slikwerkers en dijkwerkers. Zij legden de Oudebiltdijk aan. De kleine huisjes laten zien, dat het slilkwerk geen vetpot was. Je fietst over de dijk naar het pittoreske Oudebildtzijl, de plek waar een van de twee sluizen (zijlen) in de dijk werd gemaakt. Honderd jaar later volgde de Nieuwebiltdijk en tenslotte de huidige zeedijk. Wil je er meer over weten, bezoek dan in Oudebildtzijl het Archeologisch Steunpunt in bezoekerscentrum Aerden Plaats.
Dat het watermanagement in ontwikkeling blijft, maakt het nieuwe gemaal De Heining duidelijk. Dat zorgt er - visvriendelijk en wel – voor dat zoet en zout een betere verbinding kunnen maken en daar varen de kwelderplanten en wadvogels wel bij. Je komt er twee keer langs. De buitendijkse kwelder geeft een indruk hoe de hele Waddenkust er ooit uitzag.
Op de terugweg fiets je langs de zeedijk naar Zwarte Haan. Ook met een gemaal en met het beeld De Slikwerker. Een ode aan de mannen die Het Bildt vanaf 1505 inpolderden. Een klus die met tussenpozen, van twee en halve eeuw duurde. Schep voor schep werd het land gewonnen op de zee. Ongelooflijk zwaar werk in vaak niet minder zware omstandigheden.
Want met een voorjaarszonnetje of op een warme zomerdag is het hier prima toeven, maar stel je je hier eens voor op een natte, koude herfstdag - en die waren er veel, want de inpoldering van ’t Bildt valt samen met de zogenaamde kleine ijstijd, toen het overal in Europa net een paar graden kouder was dan nu - met geen enkele beschutting tegen de gure wind die genadeloos van over het Wad komt.
Tegenwoordig is Zwarte Haan een voorbeeld van het goede leven langs de waddenkust, dankzij het gelijknamige restaurant onderaan de dijk. Geen slecht idee dus om je route zo te plannen dat je hier aankomt op een goede tijd voor een Waddengoudgecertificeerde lunch of diner. Een heerlijke opmaat voor de laatste tien kilometer terug naar Firdgum.
Musea Terpenland
Vier kleine musea over archeologie langs de Waddenkust werken samen onder de naam Terpenland. Drie liggen langs deze route: in Firdgum, Oude Bildtzijl en Hegebeintum. Wil je ook naar de vierde? Die is in Wijnaldum, aan de Archeologische route Waddenkust Friesland deel 1.
Dutch Delta Design
Meer weten of het watermanagement waarin Nederland wereldwijd een bijzondere reputatie heeft? Lees het hele verhaal over het watererfgoed langs de waddenkust.
Lokaasjes op dizze rûte
Begjinpunt
Camstrawei 21 18
8852 RH Firdgum
Navigeer naar startpunt
TOP Firdgum/Koehool
Vanaf Toeristisch Overstap Punt Firdgum/Koehool kun je zo het gebied rondom Unesco Werelderfgoed De Wadden intrekken!
Bezoekerscentrum Aerden Plaats
Bezoek de Aerden Plaats en laat je verrassen! Maak kennis met de cultuurhistorie en de hedendaagse kunst van het Bildt!
Bezoekerscentrum Aerden Plaats
Bezoekerscentrum Aerden Plaats
Ds. Schuilingstraat 4- 6
9078WD Oudebildtzijl
TOP Oudebildtzijl
Vanaf Toeristisch Overstappunt Oudebildtzijl kan je 't Bildtse land, de Waddenkust en de akkerlanden verkennen.
Luchtpost Vijfhuizen
In het najaar van 1940 is bij het Vijfhuizen een uitzichttoren op de zeedijk gebouwd om uit te kijken naar vijandelijke vliegtuigen. De wachtposten verbleven in een barak die stond op het land van P. Porte.
Dijktempel
Een heerlijke plek om te landen; dit mooie kunstwerk van Ids Willemsma. Het wordt de Dijktempel genoemd, maar klopt dat wel?
Dijktempel
Dijktempel
Op de Zeedijk bij splitsing 'Zeedijk' en 'Ozingaloane'
Ozingaloane 1
9073 TP Marrum
Kennis- en Ynformaasjesintrum Terp Hegebeintum
Het Kennis- en Ynformaasjesintrum Terp Hegebeintum ligt aan de voet van de hoogste terp van Nederland. Hier kunt u toegangskaarten kopen voor het Archeologisch Steunpunt, de kerk en Harsta State. Daarnaast vindt u hier het Terpcafé en TIP.
Kennis- en Ynformaasjesintrum Terp Hegebeintum
Kennis- en Ynformaasjesintrum Terp Hegebeintum
Kennis- en Ynformaasjesintrum Terp Hegebeintum
Pypkedyk 4
9173 GC Hegebeintum
De Pannekoektrein
Het Stationnetje van Marrum-Westernijkerk is gelegen aan het eens zo roemruchte spoorlijntje “het Dokkumer Lokaaltje”. Het wordt wel eens genoemd als het leukste station van heel Nederland.
Dobbepaarden fotokunstwerk
Ontdek het liggende fotokunstwerk midden in de Ozingadobbe, de plek waar de paarden in 2006 ingesloten raakten.
It Noarderleech - Noard Fryslan Butendyks
Rustig uitwaaien op deze buitendijkse kwelders? Dit gebied is een zeer populaire attractie voor vogels, een slordige miljoen van hen brengen jaarlijks een kort of langer bezoek. Het is ruig, weids en vaak ben je de enige in je soort hier!
It Noarderleech - Noard Fryslan Butendyks
It Noarderleech - Noard Fryslan Butendyks
Noorderleeg 5A
9074TG Hallum
Yeb Hettinga Museum
Het Yeb Hettinga Museum is gevestigd in de oude school van Firdgum. Naast het museum is een oorspronkelijke terpwoning nagebouwd, een zodenhuis zoals die aan het begin van de jaartelling op deze plek moet hebben gestaan.
TOP Firdgum/Koehool
Vanaf Toeristisch Overstap Punt Firdgum/Koehool kun je zo het gebied rondom Unesco Werelderfgoed De Wadden intrekken!
Beschrijving
- Kerktoren Firdgum
De blikvanger van Firdgum. De hervormde kerk werd een bouwval en is in 1794 afgebroken, maar de 13e-eeuwse toren staat nog steeds fier overeind. Om de toren loopt een pad. Het loont om even af te stappen en een rondje te maken. Het biedt een mooi uitzicht over het landschap waarin je de voormalige terpen herkent. - Sint Jacobiparochie en Sint Annaparochie
Onder meer Sint Jacobiparochie en Sint Annaparochie werden gebouwd voor de dijk- en slikwerkers uit Zuid-Holland. Toen het werk gedaan was, bleven ze er wonen. Vandaar dat er hier geen Fries wordt gesproken, maar Bildts, een mengtaal van Nederlands en Fries. - Oudebiltdijk
Noeste arbeiders legden de Oudebildtdijk aan in 1505. Ze polderden de monding van de Middelzee in tot landbouwgrond: het Bildt. - Oudebildtzijl
De Oudebiltdijk kreeg twee sluizen (zijlen). Eén is er nog, in het gelijknamige dorp Oudebildtzijl. - Archeologisch Steunpunt in bezoekerscentrum Aerden Plaats
Het Archeologisch Steunpunt vertelt over de ontstaansgeschiedenis van het Bildt, de specifieke Bildtse cultuur en de bedijking. - Dijktempel
Een stukje opgetilde zeedijk. Het kunstwerk wordt ‘het tempeltje van Ids’ genoemd, naar de maker Ids Wiersma. - Lytse Teetún
Je waterflesje vullen, koffie of thee met gebak? Het kan allemaal in de Lytse Teetún. Een knusse theetuin in het mooie terpdorp Ferwert. - Bezoekerscentrum Terp Hegebeintum
Wijk even van de route af voor het nieuwe bezoekerscentrum aan de voet van de terp van Hegebeintum. Dit vertelt het verhaal van het ontstaan van het bijzondere terpenland en laat zien waaruit een terp is opgebouwd. Sla het kerkje bovenop de terp niet over bij je bezoek. Het is een van de mooiste voorbeelden van de kenmerkende Romaanse ‘terpkerkjes’. - De Heining
De grootste visvriendelijke vijzelpomp in Nederland. De Heining loost water op de Waddenzee, via een nieuw gegraven geul door buitendijks gebied It Noarderleech. Aan beide kanten van de dijk krijgen trekvissen rustig de tijd. Ze hebben zelfs een eigen trap. Voor bezoekers is er plek om alles te bekijken. - Yeb Hettinga Museum
De oorspronkelijke terpwoning staat als een huis; een zodenhuis. Bij het Yeb Hettinga Museum in Firdgum. In het museum zelf krijg je meer informatie over de bouw van het zodenhuis en over de vele vondsten van amateurarcheologen uit de omgeving.
- 21
- 48
- 22
- 20
- 34
- 38
- 69
- 68
- 93
- 01
- 02
- 34
- 13
- 09
- 72
- 73
- 90
- 03
- 01
- 93
- 93
- 71
- 70
- 22
- 48
- 21