Oorlog boven het Noarderleech

Beschrijving

• Ga vanaf (terrein van) Zeedijk 8 linksaf Zeedijk op.
• Wandel met de fiets aan de hand op de Zeedijk in westelijke richting

Je passeert het nieuwe gemaal De Heining met vispassage en buitendijkse zoet zoutovergang. Informatie hierover vind je in het Kweldercentrum. Bij de aanleg van de buitendijkse watergang naar de Waddenzee zijn Duitse oefenbommen gevonden.

• Ga na 270m rechtsaf Noorderleeg op.

Na ongeveer een kilometer zie je het Kweldercentrum van It Fryske Gea. Hier vind je informatie over Atlantikwall en de luchtoorlog in het Waddengebied.

Let op: het volgende punt staat niet op de bovenstaande routekaart maar is wel bereikbaar.

• De fiets kan het beste voor het Kweldercentum van It Fryske Gea worden geparkeerd. Op deze locatie lopen geen schapen, en is ook geen overig verkeer dat wordt gehinderd wordt op deze wijze.
• Vanaf het Kweldercentrum kan je de zeedijk oversteken richting het toegangshek tot het Noarderleech. Op het informatiepaneel staat de wandelroute naar de bunker aangegeven op de plattegrond.
• Door het volgen van de markeringspalen op de wandelroute in het veld, kan je de bunker bereiken. Verder dient iedere bezoeker uiteraard de openstellingsregels in acht te nemen.
• Let op: het volgende punt staat niet op de bovenstaande routekaart maar is wel bereikbaar.

Lees het verhaal ‘Bunker en oefenveld Noorderleeg’

• Ga na bezoek ‘bunker’ terug over de dijkovergang bij het Kweldercentum.
• Ga vanaf de zeedijk in westelijke richting Noorderleeg op
• Ga na 1 km rechtsaf Noorderleegsteroprit op
• Ga na 90 m schuin rechts fietspad op over de slaperdijk
• Fiets op fietspad in westelijke richting
• Ga na 750 m schuin links Vijfhuisterdijk op
• Fiets op Vijfhuisterdijk in zuidelijke richting

Lees het verhaal 'Luchtpost Vijfhuizen' 

• Ga linksaf Roodschuursterlaan op
• Fiets op Roodschuursterlaan in oostelijke richting
• Je passeert fietsknoopnummer 4
• Ga rechtdoor Doniaweg op
• Fiets op Doniaweg in oostelijke richting

Net voor de N357 passeer je het tramweg tracé van het voormalige Dokkumer Lokaaltje. Rechts beelden de gebouwen van het voormalige station (nu een garage) een trein uit. In WO2 zijn de spoorlijn en treinen diverse malen beschoten en gebombardeerd.

• Steek N357 over
• Ga na 200 m (fietsknoopnummer 5) Langebuorren op
• Fiets op Langebuorren in oostelijke richting
• Ga na 90 m schuin links Rondweg op
• Ga na 150 m linksaf Miedpad op
• Ga na 60 m rechtdoor pad naar de begraafplaats.

Lees het verhaal ‘Begraafplaats Hallum’

• Ga terug het Miedpad op
• Ga na 60 m linksaf Rondweg op
• Fiets op Rondweg in oostelijke richting
• Ga na 95 m schuin rechts De Trânse op
• Ga na 90 m rechtdoor Jouwsmabuorren op
• Fiets op Jouwsmabuorren in noord oostelijke richting

Tussen Jouwsmabuorren 2 en 6 stond in de oorlog een huis waar op 11 December 1943 twee gewonde Amerikaanse piloten zijn binnengebracht en later door de Duitsers afgevoerd. Hun vliegtuig stortte neer bij de zeedijk bij Ferwert.

Bij Jouwsmabuorren 9 staat een deel van motor van een B17 die op de geboortedag van de oud bewoner van nr 9 neerstortte bij de Herjuwsmawei onder Marrum. 25 augustus 1944.

• Ga bij (fietsknoopnummer 81) rechtsaf Herjuwsmawei op
• Ga na (fietsknoopnummer 72) rechtdoor op de Herjuwsmawei

Lees het verhaal van het neergestorte Amerikaanse vliegtuig

• Steek de Nieuweweg over in oostelijke richting
• Je passeert fietsknoopnummer 9
• Ga na 190 m linksaf It Kleaster op
• Ga na 1 km linksaf Kleasterwei op
• Ga na 700 m linksaf Hegebeintumerdyk op
• Je passeert fietsknoopnummer 7
• Ga na 180 m schuin rechts Hoofdstraat op
• Ga na 55 m linksaf Vrijhof op

Op het kerkhof van Ferwert zijn 3 Amerikaanse bemanningsleden begraven geweest. Zij waren op 11 december 1943 neergestort bij de zeedijk bij Ferwert. Ze zijn later herbegraven op de Amerikaanse begraafplaats bij Margraten. Op het oorlogsmonument op het Vrijhof is ook Joeke Andrae genoemd. Hij werd gefusilleerd omdat hij spullen uit de B17 van 11 december 1943 had meegenomen. Zijn verhaal vind je verderop in de route bij Zeedijk 8 Ferwert, het huis waar Joeke woonde.

• Fiets op Vrijhof in zuidelijke richting
• Ga (fietsknoopnummer 7) schuin links Hegebeintumerdyk op
• Ga na 980 m rechtdoor fietspad op
• Ga na 40 m rechtdoor Hegebeintumerdyk op
• Ga na 500 m rechtdoor Harstawei op
• Ga na 210 m linksaf Meester Boeleswei op
• Ga na 220 m rechtsaf Underom op
• Ga na 230 m rechtsaf Pypkedyk op

In de opvaart die je net voor Hegebeintum gepasseerd bent is op 9 februari 1945 is het vrachtschip van Bouwe van der Woude beschoten in de Jislummer vaart door geallieerde jagers. Die middag hebben ongeveer 70 Engelse Spitfires en Mustang jagers van Fighter Command, die het escorteren van Amerikaanse bommenwerpers als taak hadden, onderweg gelegenheidsdoelen aangevallen en melden onder andere een aanval op een schip van 50 ton in de omgeving van Leeuwarden. Het kan zijn dat dit het schip van Van der Woude was, hij had zijn schip tussen Jislum en de Bolle Holle gelegd om inbeslagname te voorkomen. Zijn schip, de Nooitgedagt, was een steilsteven vrachtschip van 36 ton. Het schip was groen geverfd en die dag waren de zeilen gehesen om te drogen.

Rond 15:00 uur kwamen 4 jagers die rond cirkelden en daarna het schip met mitrailleurs beschoten. De schipper raakte dodelijk gewond en zijn 16 jarige hulp Keimpe Struiksma overleefde de aanval. Bouwe van der Woude is begraven in Burdaard.

• Ga na 55 m (fietsknoopnummer 13) schuin links Vogelzangsterweg op
• Ga na 150 m schuin rechts Harstawei op
• Volg Harstawei na 250 m rechtsaf
• Fiets op Harstawei in zuidelijke richting
• Fiets op Harstawei in zuidelijke richting
• Je passeert fietsknoopnummer 16
• Fiets op Harstawei in oostelijke richting
• Ga na 180 m linksaf De Houwen op
• Fiets op De Houwen in oostelijke richting
• Ga na 35 m linksaf Heskamperweg op
• Ga na 1 km linksaf Mieddyk op

Na ongeveer 100 meter vindt u in de berm een informatiepaneel over de Short Stirling die hier op 7 juni 1942 is neergestort. Van deze bemanning heeft iedereen de crash en de oorlog overleefd.

• Fiets terug over de Mieddyk in westelijke richting
• Ga na 1 km (fietsknoopnummer 15) rechtdoor Farebuorren op
• Ga na 350 m rechtdoor Farrewei op
• Ga na 530 m rechtsaf het tracé van het voormalig Dokkumer Locaaltje Stationsweg op
• Na 400 meter bent u bij het voormalige station van Blija waar regelmatig tentoonstellingen te bezichtigen zijn.
• Vervolg Stationsweg in noordelijke richting, aan de Stationsweg vind u ambachtelijke katoendrukker Atelier Kleine-Lijn waar u ook wat kunt drinken.

Lees het verhaal van het kerkhof van Blija

• Verlaat het kerkhof via de hoofdingang aan de Voorstraat
• Ga op de Voorstraat rechts en na 85 meter rechts Hoofdstraat op
• Je passeert fietsknoopnummer 75
• Ga hier schuin links Unemastraat op
• Ga na 490 m over de N357 rechtdoor Unemaloane op

Hier kruis je de route van Historische terp naar terp van de toekomst (bij landmark Unema State)

• Fiets op Unemaloane in westelijke richting
• Ga na 1 km linksaf Zeedijk op
• Ga na 480 m (fietsknoopnummer 76) scherp rechts de dijk op

Lees het verhaal van de Duitsers en de mist

• Fiets over het pad over de dijk en volg het pad buitendijks in westelijke richting.
• De eerste mogelijkheid de dijk weer oversteken naar binnendijks en Zeedijk volgen in westelijke richting

Lees het verhaal van de gezinnen De Roo & Andrae (onlangs is op Zeedijk 8 een bord onthuld voor Joeke Andrae)

• Wandel met de fiets aan de hand de Zeedijk op in westelijke richting
• Je passeert fietsknoopnummer 2 en fietsknooppuntnummer 1

Dan ben je terug bij het begin: Zeedijk 8 in Marrum.

Download hier het volledige verhaal