Claudy Jongstra: People, alsjeblieft, wakker worden

Claudy Jongstra is wereldwijd bekend om haar monumentale kunstwerken en architectonische installaties, waarvan de organische oppervlakken en genuanceerde tinten haar meesterlijke innovaties in de eeuwenoude techniek van het maken van wolvilt weerspiegelen. In 2001 vestigde Claudy haar alterlier in Friesland om te starten met een ingrijpend ecologisch experiment in het lokale landschap. Een volledig duurzame keten voor haar kunstwerken werd geboren. Door samen te werken met lokale boeren, scholen en sociale programma’s wil Claudy het landschap revitaliseren met een diep respect voor mens en land. Haar doel: Van een mono culturele productie naar een meer diverse, inclusieve en ecologisch model. 

Met deze ambitie is Claudy Jongstra in 2021 het gezicht van het Friese duurzame landschap. Tijd voor een deep dive in de drive van Jongstra. 

Waarom ben je ambassadrice geworden voor het Friese duurzame landschap? 
‘Ik ben ambassadeur geworden voor Friesland voor Ode aan het Landschap omdat er wat moet gebeuren en het kan mij niet snel genoeg! Het is echt ‘vijf over twaalf’ als je kijkt naar het landschap in Friesland.’ Vanaf het huis van Jongstra is er in een straal van 5 kilometer een prachtig natuurlandschap te vinden; een weidevogelgebied. Jongstra: ‘Dan zie je aan de ene kant een diversiteit aan vogels en greppeltjes-land en aan de andere kant een platgespoten groene woestijn, een biljartlaken. Dan denk ik: Wat is dit voor dood land?’. 

Jongstra ziet wel een groeiend bewustzijn, maar begrijpt niet dat er niet meer stappen worden ondernomen. ‘Als ecologie geen verdienmodel is voor het landschap en onze vitaliteit van leven, dan voer je een gesprek dat alleen maar over cijfers gaat. Waar het veel genuanceerder is dan dat’.  

Wat is het perspectief volgens jou voor de toekomst? 
Jongstra: ‘Ik denk dat de boer in een soort van community weer echt ‘boer’ moet kunnen zijn, waarin hij samenwerkt, niet alleen is, een goed gevoel heeft van de schaal en contact heeft met de dingen die hij doet. In plaats van alleen maar export naar het buitenland te genereren. Ik denk dat deze boer gelukkiger wordt, dat weet ik wel zeker.’ 

Denk je dat er in het noorden genoeg bewustzijn is voor de natuur?  
‘Nee, niet genoeg. Om zaken radicaal te veranderen zijn er echt scherpe programma’s nodig. En er zijn mensen die heel goed begrijpen wat ik bedoel maar ik denk dat daar waar kansen liggen voor Friesland om zich anders te laten zien dan op folklore-niveau….zou ik zeggen: ‘Mensen, die klompen uit en ga aan de bak!’ Want er ligt hier een enorme potentie. Dáárom ben ik hier ooit gaan wonen, vanwege de potentie van het platteland’, zegt Jongstra. 

Waarom ben je destijds naar Friesland gegaan? 
Jongstra: ‘Vanwege het landschap, de ruimte, de leegte. En de volksaard van de Friezen. Mijn opa en oma waren Fries. De volksaard, zoals dat wordt genoemd, vind ik heel prettig. De Fries heeft een opgeruimd karakter, staat heel erg open, er kan hier veel. Er zijn hier weinig projecten die je niet gerealiseerd krijgt. Alleen, ik vind het bijvoorbeeld bijzonder jammer dat het landschap in de uitverkoop gaat en ten onder gaat aan zonnepanalen op dit moment’. 

Wat zou Friesland als eerste moeten doen?  
Jongstra denkt dat er een grote slag zou kunnen worden geslagen met boeren die zich echt graag willen omvormen. Waarbij er niet alleen gekeken wordt naar investeringen die het eerste jaar niet uit kunnen, maar juist positieve impulsen worden gegeven daar waar kringloop-landbouw van de grond kan komen. Jongstra: ‘Stimuleer lokale productie, stimuleer lokaal consumeren. Als je ziét hoé het wordt geproduceerd, dan volgt ook de erkenning en waardering voor het voedsel. Dat staat nu veel te ver van ons af, er is te weinig bewustzijn met betrekking tot vitaliteit, kwaliteit van eten en dat je daar misschien wel wat meer voor moét betalen. Terwijl, als men weet wat de effort is om een goede kruidenkaas te maken, of een lokaal zuurdesembrood, dan realiseert men ook de prijs ervan.’ 

Hoe wil jij het bewustzijn vergroten? 
Ik ben al twee jaar bezig om te proberen holistisch-ecologisch onderwijs aan te bieden in Friesland. Dat doen we al op grote schaal in Groningen voor het Alfa Collega, het Terra Collega en we zijn net gevraagd door de Noorderpoort. Het MBO daar wil naar een heel ander curriculum.  

We laten processen zien van het maken van gesloten kringlopen in alle disciplines, door alle onderwijs-geledingen heen. Binnen die opleidingen wordt dat breed gedragen. We coachen docenten om het transitie-denken te ondersteunen.  

De hele vibe van transitie-denken en duurzaamheid zit in Groningen. Studenten komen vanuit Friesland naar Groningen ervoor. Onderwijs is een serieuze tak van sport in onze onderneming. Maar de Friese overheden begrijpen het niet. Dan denk ik: ‘Ontzettend jammer!’. Ja, natuurlijk gebeurt er al veel, maar ik vind ook dat er nog te weinig gebeurt. Gelukkig zie ik bij veel jonge mensen die stage bij ons lopen, de twintigers, dat ze hun eigen autarkische community beginnen. Ze starten kleinschalig hun eigen land en organiseren zichzelf rondom een plek. In een vorm van autonomie en ik denk dat dat de enige route is.   

Ontdek alles over de programma’s en inzet van Claudy op claudyjongstra.com