Berltsum - Menaam - Kleaster Anjum | Rondjes om de kerken
Deze wandelroute voert je door het hart van Noardwest Fryslân, langs vruchtbare poldergronden, door historische dorpen en langs voormalige kloosterterreinen. De afwisseling van kleinschalige natuur, landelijke rust en het rijke verleden maakt deze tocht tot een bijzondere ervaring.
Berltsum staat bekend als de tuinbouwhoofdstad van Fryslân, maar heeft ook een bijzondere historische betekenis. Het dorp ontstond op een terp aan de monding van de Riedstroom, een slenk van de Middelzee. De vruchtbare kwelderwallen van Berltsum trokken zowel koningen als vooraanstaande families aan, die in de buurt het klooster Mariënberg stichtten. Het klooster maakte deel uit van de invloedrijke Augustijner Koorheren en heeft zijn sporen in het landschap achtergelaten.
De oude kern van Berltsum is ro…
Deze wandelroute voert je door het hart van Noardwest Fryslân, langs vruchtbare poldergronden, door historische dorpen en langs voormalige kloosterterreinen. De afwisseling van kleinschalige natuur, landelijke rust en het rijke verleden maakt deze tocht tot een bijzondere ervaring.
Berltsum staat bekend als de tuinbouwhoofdstad van Fryslân, maar heeft ook een bijzondere historische betekenis. Het dorp ontstond op een terp aan de monding van de Riedstroom, een slenk van de Middelzee. De vruchtbare kwelderwallen van Berltsum trokken zowel koningen als vooraanstaande families aan, die in de buurt het klooster Mariënberg stichtten. Het klooster maakte deel uit van de invloedrijke Augustijner Koorheren en heeft zijn sporen in het landschap achtergelaten.
De oude kern van Berltsum is rondom de terp geconcentreerd, met de Koepelkerk als markant middelpunt. Deze kerk, gebouwd tussen 1777 en 1779, verving een middeleeuws voorganger die te bouwvallig was geworden. Het dorp heeft in de loop der eeuwen meerdere naamswijzigingen ondergaan, waarvan de vroegste vermelding uit 1335 stamt als Berlichem.
Vanuit Berltsum leidt de route je over de Buterhoeke de terp af, richting de Berltsumer Feart. Deze vaart is een levend bewijs van het vruchtbare land dat de regio omarmt. Langs de ijsbaan, ontstaan in een laagte door het afgraven van klei voor steenfabrieken, wandel je verder naar de Wiersterdyk. Deze dijk maakt deel uit van de ring rondom de voormalige Middelzee, die eeuwenlang het landschap en de economie van de regio heeft gevormd.
De route slingert verder door coulisselandschap en parklandschappen met vijvers en heuvels. Hier komt de wandelaar langs Hemmemastate, een landgoed dat herinnert aan de Friese adel en het landgebruik van vroeger. De natuur roept, maar de geschiedenis blijft je niet ontgaan.
Na het verlaten van Berltsum, brengt de route je naar Menaam, waar de sfeer van het landelijke Fryslân verder wordt benadrukt. Langs de Gernierswei kom je bij de Kleasterdyk, die je naar het voormalige kloosterterrein van Mariënberg leidt. Het klooster, ooit het centrum van geestelijke macht, bevindt zich hier in de buurt van de Rie, waar de natuur zijn eigen gang gaat.
De wandeling komt door een prachtig gebied dat ooit het kloostergoed was, een landgoed dat drie eeuwen lang werd beheerd door de monniken van Mariënberg. Het pad slingert door velden en langs het water, en biedt zicht op de ruïnes van het klooster in Kleaster Anjum.
Bij Kleaster Anjum wandel je langs het kloosterterrein en over het veldpad dat je meeneemt door een weids, open landschap. De voormalige kloosterruïnes bieden een rustpunt voor de geest, en de natuur eromheen ademt de serene stilte van een vroegere tijd. Het pad volgt de Rie en brengt je langs een schelpenpad.
Vanuit Kleaster Anjum vervolg je de route langs het water en kom je weer uit bij de Berltsumer Feart, waar de terugreis naar het beginpunt in Berltsum begint. De wandeling eindigt langs de dijken en de vaarten die dit gebied zijn karakter hebben gegeven, met het stille, rustige landschap van de oude kloosters als blijvende herinnering.
Rondjes om de kerken bevat 26 inspirerende en verrassende pelgrimsroutes in Noord-Fryslân. De weidsheid, de lichtval, wolken en het ruisen van de wind sluiten naadloos aan bij de sobere verstilling die de kerken bieden. Wijkplaatsen en vluchtheuvels in drukke tijden. Ontsnappingsroutes die rust bieden. Nieuwsgierig naar de andere routes? Je vindt ze hier
Meer verdiepende informatie over deze en de andere routes kun je vinden in de routegids; Rondjes om de kerken in Noord-Fryslân. Te verkrijgen via de boekhandel. De uitgave is tot stand gekomen door schrijver Fokko Bosker, een wandeljournalist, in nauwe samenwerking met stichting Tsjerkepaad die ijvert voor ruimere openstelling van de monumentale kerken in Fryslân.
Dit ga je zien
Startpunt
Bûterhoeke 16
9041 AC Berltsum
Navigeer naar startpunt
Koepelkerk Berltsum
Koepelkerk in Berltsum (Berlikum), zowel de kerk als het orgel is een Rijksmonument.
Berltsum (Berlikum)
Een terpdorp met stadse ambities. Berltsum wordt ook wel de twaalfde stad van Fryslân genoemd. Liggend aan de noordelijke elfsteden vaarroute. In en rondom Berltsum is veel gelegenheid om te fietsen en te wandelen.
Hemmemapark Berltsum
Vrij toegankelijk park dat zich bevindt op het terrein van de oude Hemmemastate.
Menaam (Menaldum)
Mooi centraal gelegen terp dorp. Uitstekend bereikbaar met openbaar vervoer maar ook per boot. Gelegen aan de Kleiroute. Ook per fiets de moeite waard. Volg de cultuur historische fietsroute en ontdek niet alleen Menaam maar ook andere dorpen in de buurt.
Zwemvijver De Swanneblom
Zwemvijver de Swanneblom is een unieke locatie gelegen in het prachtige gebied van kwelderruggen, terpen en terpdorpen. Weg van de drukte, midden in het platteland is het heerlijk genieten van de zwemvijver en het zandstrandje.
Zwemvijver De Swanneblom
Zwemvijver De Swanneblom
Natuurzwembad De Swanneblom
Kleasterdyk 12a
9037 JW slappeterp
Beschrijving
Start rondwandeling Berltsum
Met de rug naar de Koepelkerk LA bij wandelknooppunt 39 over de Buterhoeke de terp aflopen naar 38. Bij 38 de brug over in de Berltsumer Feart naar 60 langs de ijsbaan die is aangelegd in een laagte ontstaan door het afgraven van klei voor twee plaatselijke steenfabrieken. Bij 60 RA naar 52 op de Wiersterdyk, onderdeel van de ring aan aaneensluitende dijken die de Middelzee stukje bij beetje insnoerden en hielpen in te polderen. Bij 52 rechtdoor naar 48 en vervolgens de Wiersterdyk naar 42 vervolgen tot aan Hemmemastate, daar LA, de knooppuntenroute volgen. De route slingert door een stukje oorspronkelijk coulisselandschap en een parkje met bosaanplant, vijvers en heuvels en een uitkijktoren. Bij 42 om Berltsum heen naar 71 over de Bildtdyk.
Bij 71 rechtdoor naar 70 en vervolgens LA naar 72 over de Sânwei. Daar RA naar 12, kruist de Gernierswei over het Heechhout in de Berltsumer Feart naar Menaam. Bij 12 buigt de weg af naar 11. Bij 11 scherp RA over de Ljochtmisdyk richting 68. Buiten het dorp niet met de bocht mee naar rechts maar rechtdoor over de Ljochtmisdyk. Ter hoogte van een boerderij aan de linkerkant van de weg het boerenpad RA naar 68. Bij 68 de Menamerdyk oversteken. Iets verderop voorbij Swanneblom zit een theetuin. Bij 63 RA naar 34, het pad komt uit op de Kleasterdyk, daar opnieuw RA en vervolgens na een brug over de vaart en de boerderij aan de rechterhand LA het boerenpad in. Hier lag drie eeuwen lang het kloostergoed Mariënberg.
Het pad kruist een landweg en loopt rechtdoor pal naar het kloosterterrein van Kleaster Anjum. Voor de boerderij LA en vervolgens RA over een veldweg langs het water naar 34. Voor de Rie RA naar 35 over een schelpenpad langs de vaart. Bij 35 LA en direct RA het pad volgen parallel aan het water. Het fietspad volgen terug naar 38 en 39.
- 39
- 38
- 60
- 52
- 48
- 42
- 71
- 70
- 72
- 12
- 11
- 68
- 63
- 34
- 35