Stiens - Feinsum - Koarnjum | Rondjes om de kerken
Deze route neemt je mee langs de kerken van Stiens, Feinsum, Britsum en Koarnjum, gebouwd op oude terpen van de Friese Middelzee. Het pad volgt de oude kustlijn, waar de sporen van de vroege Friese nederzettingen en de invloed van de Middelzee nog steeds zichtbaar zijn.
De wandeling begint bij de imposante Sint-Vituskerk in Stiens, een van de oudste kerken van Friesland. Gebouwd rond het jaar duizend, was deze kerk oorspronkelijk een zusterkerk van de kerk in Leeuwarden. De buitenmuren van de kerk vertonen sporen van eerdere bouwfases, wat een fascinerend beeld geeft van de evolutie van het gebouw door de eeuwen heen. De kerk staat te midden van een omzoomde bomenrij en is een stille getuige van de geschiedenis van het dorp.
Vanaf de kerk wande…
Deze route neemt je mee langs de kerken van Stiens, Feinsum, Britsum en Koarnjum, gebouwd op oude terpen van de Friese Middelzee. Het pad volgt de oude kustlijn, waar de sporen van de vroege Friese nederzettingen en de invloed van de Middelzee nog steeds zichtbaar zijn.
De wandeling begint bij de imposante Sint-Vituskerk in Stiens, een van de oudste kerken van Friesland. Gebouwd rond het jaar duizend, was deze kerk oorspronkelijk een zusterkerk van de kerk in Leeuwarden. De buitenmuren van de kerk vertonen sporen van eerdere bouwfases, wat een fascinerend beeld geeft van de evolutie van het gebouw door de eeuwen heen. De kerk staat te midden van een omzoomde bomenrij en is een stille getuige van de geschiedenis van het dorp.
Vanaf de kerk wandel je door de groene buitenwijken van Stiens, langs de provinciale weg en het glooiende landschap van de kwelderwal, die zich uitstrekt over het Friese land. Het pad slingert verder via rustige veldwegen en groene stroken naar Feinsum.
In Feinsum kom je aan bij een andere parel van de route: de romaanse kerk met gotische invloeden, gewijd aan Sint-Vitus. De kerk, gebouwd van kleurrijk baksteen, ligt mooi verscholen tussen de groene weilanden. Onder het koor van de kerk bevindt zich een grafkelder voor twee voorname Friese families. Het interieur is rijkelijk versierd met gebeeldhouwde zerken uit de zeventiende en achttiende eeuw.
De route voert je naar Britsum, waar de bijzondere Sint-Johanneskerk een verborgen schat herbergt. Deze twaalfde-eeuwse kerk werd in de 19e eeuw ingemetseld in een nieuw gebouw, maar tijdens restauraties werden schitterende muurschilderingen uit de 13e eeuw ontdekt. De schilderingen, waaronder scènes van de passie van Christus, maken deze kerk tot een van de weinige in Friesland met een dergelijke rijke decoratie.
Na het verkennen van de kerk, wandel je verder naar Koarnjum. In Koarnjum wacht de laatste etappe van de route. De Nicolaaskerk, gebouwd in 1873 op de fundamenten van een oudere kerk, staat centraal in dit dorp. Niet ver van de kerk ligt Martenastate, een statige boerderij met een rijke adellijke geschiedenis. Het park rond de state is beroemd om zijn rijke stinzenplanten, en de tuinmanswoning is tegenwoordig een gezellige theeschenkerij.
De route eindigt met een wandeling terug naar Stiens over het voormalige tracé van de spoorlijn naar Dokkum. Het talud van deze spoorlijn biedt een rustige, groene strook die het landschap van het snelgroeiende forenzendorp doorkruist. Uiteindelijk keer je terug naar de Sint-Vituskerk, het startpunt van deze tocht door tijd en natuur.
Rondjes om de kerken bevat 26 inspirerende en verrassende pelgrimsroutes in Noord-Fryslân. De weidsheid, de lichtval, wolken en het ruisen van de wind sluiten naadloos aan bij de sobere verstilling die de kerken bieden. Wijkplaatsen en vluchtheuvels in drukke tijden. Ontsnappingsroutes die rust bieden. Nieuwsgierig naar de andere routes? Je vindt ze hier
Meer verdiepende informatie over deze en de andere routes kun je vinden in de routegids; Rondjes om de kerken in Noord-Fryslân. Te verkrijgen via de boekhandel. De uitgave is tot stand gekomen door schrijver Fokko Bosker, een wandeljournalist, in nauwe samenwerking met stichting Tsjerkepaad die ijvert voor ruimere openstelling van de monumentale kerken in Fryslân.
Dit ga je zien
Startpunt
Pieter Jellessingel 9
9051 BV Stiens
Navigeer naar startpunt
Sint Vituskerk
Deze forse, mooi gelegen kerk is al rond 1100 gebouwd. Ze ligt in een drievoudige boomzoom en is zowel van binnen als buiten de moeite waard.De tufstenen noordmuur bezit rondbogige nissen met sporen van kleine rondboogvensters. Daaronder...
Stiens
Maak kennis met gastvrij Stiens, de ‘leukste verrassing boven Leeuwarden’. Want waar kun je nog gratis parkeren terwijl je het levendige centrum bezoekt?
Sint Vituskerk Feinsum
Waarschijnlijk is Feinsum ontstaan rond een buitenverblijf van klooster Mariëngaarde in het nabijgelegen Hallum. Al in de dertiende eeuw werd de huidige Sint Vituskerk op de terp van Feinsum als romaans kerkje gebouwd.
Johanneskerk Britsum
Op de hoge terp van Britsum staat de markante Johanneskerk. Het schip stamt uit de dertiende eeuw. De kerk heeft prachtige muurschilderingen.
Landgoed & Slot Martenastate
In 1899 is de oude state afgebroken en vervangen door een “slot”. Dit gebouw bestaat nog steeds en is gelegen op het eiland in de slotgracht. Het park heeft een romantisch karakter met elementen uit de Engelse landschapsstijl en een zeer rijke stinzenflora.
Nicolaaskerk Koarnjum
De Nicolaaskerk uit 1873 is ook een bijzondere verschijning met zijn eclectische vormgegeving, ontworpen door architect Foppe Brouwer.
Beschrijving
Start rondwandeling Stiens
De rondwandeling start bij het informatiebord aan de voet van de kerk op de hoek van de Smelbrêge en Piter Jellessingel. Met de rug naar de kerk rechtsom over de met bomen omzoomde rondgang, tot de Lege Hearewei LA. Op de viersprong met It Noarderfjild LA de Lege Hearewei vervolgen. Ter hoogte van De Hôven RA naar parallelpad dat overgaat in een fietspad tot aan de rand van Stiens.
Vanaf hier het knooppuntennetwerk volgen door een groenstrook en langs de provinciale weg tot aan knooppunt 28. Na een stukje langs de vrij drukke weg tussen Leeuwarden en Holwert bij 28 RA naar 27 over een licht glooiende veldweg over de kwelderwal waaraan al deze terpdorpen op een rij hun bestaan danken.
Bij 27 RA naar 43. Bij 43 RA naar 68 en vervolgens weer RA bij 68 naar 69 naar Feinsum..
Vlak voor knooppunt 69 in Feinsum staat aan de rechterhand de romaanse kerk met gotische accenten, eveneens aan Sint-Vitus gewijd net als de grote broer in Stiens. Het gemêleerd kleurige baksteen steekt af tegen het groen van weiden en bomen. Onder het koor zit een grafkelder voor de families Grovestins en Holdinga en in de vloer van koor en schip liggen veel gebeeldhouwde zerken uit de zeventiende en achttiende eeuw.
Bij knooppunt 69 rechtdoor naar 21, de route kruist de provinciale weg, gaat een stukje RA over het fietspad en dan LA over de Poeldyk en de Harnsterdyk langs de Feinsumer Feart. Bij 21 RA naar 22. Het pad kruist de Truerderdyk. Rechtdoor bij 22 naar 56. Het fiets- en voetpad Mierepaad, met aan weerszijden wilgen, loopt langs de kinderboerderij en slingert zich door een dicht begroeid bosje. Bij 56 RA naar 55 en LA naar 50. Het schelpenpad gaat LA door een parkje langs de Kletsefeart om vervolgens na een haakse bocht over een brug in de Stienzer Feart te leiden. De route komt uit op de Griene Leane, daar LA en vervolgens LA voor de rotonde naar 59 in Britsum. Bij 59 even rechtdoor over de Greate Buorren naar de bijzondere Sint-Johanneskerk met muur- en gewelfschilderingen in Britsum.
De oude twaalfde-eeuwse kerk is in 1875 vakkundig ingemetseld in een nieuw jasje dat een fascinerend kleurrijk interieur aan het oog onttrekt. Achter het gereduceerde westwerk is tussen 1240 en 1260 een romano-gotisch schip met rondgesloten koor gebouwd. Bij een recente restauratie is in de jaren negentig een opmerkelijk aantal muurschilderingen uit de periode omstreeks 1270 aangetroffen, zoals een Maria met Kind en een uitvoerige serie passietaferelen. Daaronder Het Laatste Avondmaal, De Gevangenneming, Veroordeling, Geseling, Kruisdraging en Kruisiging. Vanuit de boogzwikken kijken oudtestamentische persoonlijkheden op de lijdensgeschiedenis neer. De kerk is de kleine omweg meer dan waard, er zijn weinig Friese kerken die zo’n rijke decoratieve beschildering herbergen. Check wel de tijden waarop de Johanneskerk is opengesteld voor een bezoek.
Teruglopen over de Greate Buorren en bij 59 LA over het Stedpaed naar Koarnjum. Deze volgen met een slinger naar Koarnjum en vervolgens LA op de Martenawei naar Martena State. In het park op de Swarte Singel RA en vervolgens RA door een hekje naar het hof en de Nicolaaskerk die in 1873 op de fundamenten van een oudere kerk op de terp van Koarnjum is gebouwd. Martenastate is sinds de vijftiende eeuw bewoond geweest door de adellijke familie Van Martena, Van Burmania en Vegelin van Claerbergen. Het huidige kasteeltje in neorenaissancestijl is van latere datum en verving in 1899 de vervallen state. Het park is een van de rijkste vindplaatsen van stinzenplanten in Nederland. De tuinmanswoning van de Martenastate is tegenwoordig in gebruik als theeschenkerij.
Over De Wier teruglopen naar de Martenawei, bij 3 LA naar 58 over het trottoir naar de Spoardyk met fietspad en daar RA bij 58 naar 72. Het talud van de vroegere spoorlijn naar Dokkum loopt dwars door de landerijen en velden terug naar Stiens. De vroegere spoorbaan loopt als een groenstrook tussen de nieuwbouw van het snel gegroeide forenzendorp heen. Bij 72 rechtdoor naar 66 en 42 en daar LA naar 24 en de Sint-Vituskerk over de Pyter Jurjensstrjitte..
In deze routebeschrijving is gebruik gemaakt van Peter Karstkarel’s Alle middeleeuwse kerken en een tekst van Meindert Schroor in het kader van Open Monumenten Dag.
- 24
- 28
- 27
- 27
- 43
- 68
- 69
- 21
- 22
- 56
- 55
- 59
- 50
- 03
- 58
- 72
- 66
- 42