IJlst-Workum | Canadian Trail: etappe 3
Vlak voor de bevrijding van de provincie Friesland vond een sterk staaltje van verzet plaats. Op 12 april 1945 stuurde het Duitse leger een munitietrein vanuit Leeuwarden naar Stavoren. Het was een laatste serieuze stuiptrekking van de Duitse bezetter in Friesland om nog enige tegenstand van betekenis te bieden. Maar door een dappere sabotageactie van het verzet ontspoorde de trein waardoor hij onbruikbaar werd.
De trein bestond uit 15 wagons met 150 ton munitie. De Nederlandse Binnenlands Strijdkrachten (NBS) waren op de hoogte van dit transport en wilde voorkomen dat deze trein zijn doel bereikte. Tussen Hieslum en Nijhuizum (circa drie kilometer ten noordoosten van Workum) werd door de verzetsgroep Gaastmeer-Oudega met de rails geknoeid, met een ontsporing van de trein als gevolg.
De Engelse Royal Air Fo…
Vlak voor de bevrijding van de provincie Friesland vond een sterk staaltje van verzet plaats. Op 12 april 1945 stuurde het Duitse leger een munitietrein vanuit Leeuwarden naar Stavoren. Het was een laatste serieuze stuiptrekking van de Duitse bezetter in Friesland om nog enige tegenstand van betekenis te bieden. Maar door een dappere sabotageactie van het verzet ontspoorde de trein waardoor hij onbruikbaar werd.
De trein bestond uit 15 wagons met 150 ton munitie. De Nederlandse Binnenlands Strijdkrachten (NBS) waren op de hoogte van dit transport en wilde voorkomen dat deze trein zijn doel bereikte. Tussen Hieslum en Nijhuizum (circa drie kilometer ten noordoosten van Workum) werd door de verzetsgroep Gaastmeer-Oudega met de rails geknoeid, met een ontsporing van de trein als gevolg.
De Engelse Royal Air Force (RAF) werd via de seinpost van het verzet op de hoogte gesteld van de ontspoorde trein. Hierop werd er door geallieerde Spitfire jachtvliegtuigen eerst een verkenning uitgevoerd, kort hierna werden de wagons in brand geschoten.
Door de beschieting ontstonden enorme explosies, die in de wijde omtrek van Workum te horen waren. Als represaille werden nog enkele onderduikers gearresteerd en ter dood veroordeeld. Gelukkig verhinderde de bevrijding op 16 april 1945 hun executie. Wel kwam er tijdens de opruiming van de munitie op 17 mei 1945 nog een zestigjarige inwoner van Workum om het leven door een exploderende granaat. Tot op de dag van vandaag komen de boeren nog de oude munitie tegen in de landerijen.
Liberation Route Europe is een transnationaal gedenkteken. Een route die herdenkingsplekken en verhalen uit heel Europa met elkaar verbindt. Kijk voor meer informatie op www.liberationroute.com
Dit ga je zien
Startpunt:
Wandelknooppunt 91
IJlst
Navigeer naar startpunt
Wandelknooppunt 91
IJlst
Navigeer naar startpunt
Graf te Blauwhuis
In het kleine dorpje Abbega en het naastgelegen buurtschap Abbegaasterketting verscholen zich tijdens de oorlog tientallen onderduikers. In februari 1945 bracht een razzia een schok teweeg in de kleine gemeenschap.
Graf te Blauwhuis
In het kleine dorpje Abbega en het naastgelegen buurtschap Abbegaasterketting verscholen zich tijdens de oorlog tientallen onderduikers. In februari 1945 bracht een razzia een schok teweeg in de kleine gemeenschap. Verzetsman Gerrit Rijpma, 18 jaar oud, werd daarbij dodelijk getroffen. De beroemde Nederlandse schrijver Gerard Reve, die van 1953 tot 1971 in het nabijgelegen Greonterp naast een zus van Gerrit Rijpma woonde, toonde zich diep geraakt door het verhaal van de jongste broer van zijn buurvrouw. Als eerbetoon aan Gerrit schreef hij het gedicht ‘Graf te Blauwhuis’.
Volgens getuigen woonden in Abbega en het naastgelegen buurtschap Abbegaasterketting net zoveel onderduikers als burgers. Onder hen waren Joodse onderduikers, spoorwegstakers, deserteurs en jonge mannen uit de omgeving die de dwangarbeid wilden ontlopen. Ook werden er wapens verborgen voor het verzet.
Abbegaasterketting lag naast de Bolswardervaart en was door de afwezigheid van verharde toegangswegen moeilijk bereikbaar. Er was door de bewoners bovendien een ingenieus alarmsysteem in werking gesteld: met een elektrische bel waarschuwde men elkaar bij onraad en elke nacht stonden twee onderduikers op wacht.
Op 8 februari 1945 om ongeveer half twaalf ’s ochtends klonk de alarmbel in het huis van de familie Rijpma. De broers Yp en Gerrit waren op dat moment aan het werk in de schuur.
Toen ze naar buiten liepen, zagen ze veel mensen in paniek wegrennen. Daarom besloten de broers om in een roeibootje de Bolswardervaart, die het buurtschap in twee stukken deelt, af te varen. Ze hoopten zich even verderop in een bocht van de vaart, achter het riet, in veiligheid te kunnen brengen. Onderweg pikten ze aan de andere kant van de vaart buurman Minze van der Veen en een onderduiker op. Inmiddels hadden de Duitse militairen, geholpen door leden van de Landwacht, de achtervolging ingezet en het vuur geopend op de vluchtende onderduikers. Minze van der Veen werd geraakt in zijn rechter elleboog. Gerrit werd drie keer geraakt: dwars door het lichaam, in zijn rug en door zijn wangen en gebit. Omdat de bezetters weigerden om te helpen, moest Yp zijn stervende broer alleen naar de boot dragen en naar een nabijgelegen boerderij brengen. Hulp van een buurtbewoonster, die verpleegster was, mocht niet meer baten. In allerijl werd kapelaan Stolwijk uit Blauwhuis opgetrommeld, die Gerrit het Heilig Oliesel gaf. Even daarna overleed hij. Hij werd begraven op de Katholieke Begraafplaats in Blauwhuis.
De beroemde Nederlandse schrijver Gerard Reve, die van 1953 tot 1971 in het nabijgelegen Greonterp naast een zus van Gerrit Rijpma woonde, toonde zich diep geraakt door het verhaal van de jongste broer van zijn buurvrouw. Als eerbetoon aan Gerrit schreef hij het gedicht ‘Graf te Blauwhuis’:
GRAF TE BLAUWHUIS (voor buurvrouw H., te G.) Hij rende weg, maar ontkwam niet, en werd getroffen, en stierf, achttien jaar oud. Een strijdbaar opschrift roept van alles, maar uit het bruin geëmaljeerd portret kijkt een bedrukt en stil gezicht. Een kind nog. Dag lieve jongen. Gij, die Koning zijt, dit en dat, wat niet al, ja ja, kom er eens om, Gij weet waarom het is, ik niet. Dat Koninkrijk van U, weet U wel, wordt dat nog wat?
In 1983 werden de stoffelijke resten van Gerrit Rijpma overgebracht van het kerkhof van Blauwhuis naar het Nationaal Ereveld Loenen.
Workum (Warkum)
Workum is een heerlijk Elfstedenstadje in Zuidwest Friesland, langgerekt van vorm met helemaal aan de westzijde het IJsselmeerstrand.
Eindpunt:
Wandelknooppunt 64
Workum
Navigeer naar eindpunt
Wandelknooppunt 64
Workum
Navigeer naar eindpunt
Beschrijving
Startpunt:
Wandelknooppunt 91
IJlst
Navigeer naar startpunt
Het verhaal van de Bevrijding van West-Europa is een boek met vele hoofdstukken, waarvan sommige al voor het begin van de oorlog in 1939 beginnen en andere vaak pas jaren na het einde van het conflict in 1945 eindigen. Via de Liberation Route kom je meer te weten over de verhaallijnen, belangrijke militaire gebeurtenissen, persoonlijke verhalen en biografieën uit de tweede wereldoorlog in Europa. Kijk op www.liberationroute.com voor meer routes, fragmenten en verhalen.
Eindpunt:
Wandelknooppunt 64
Workum
Navigeer naar eindpunt
- 91
- 84
- 85
- 88
- 61
- 73
- 72
- 90
- 91
- 80
- 32
- 40
- 61
- 60
- 63
- 64