Oentsjerk - Gytsjerk - Mûnein | Rondjes om de kerken
De Trynwâlden, een gebied met een bijzondere mix van historie en natuur, vormt het decor voor deze route. Je wandelt door een afwisselend landschap van parken, kerken en zandpaden, met onderweg verhalen van inspirerende personen zoals Theo van Welderen Rengers, de ‘Rode baron’.
De Trynwâlden, bestaande uit dorpen zoals Oentsjerk, Gytsjerk en Mûnein, vormen een groene corridor die zich uitstrekt over een zandrug. Dit landschap, gevormd in de laatste ijstijd, biedt vruchtbare grond voor cultuur en gemeenschap. De dorpen liggen als een lint achter elkaar, elk met een eigen karakter en een rijke historie.
Deze route voert je langs monumentale kerken, zoals de Mariakerk in Oentsjerk en de Martinuskerk in Gytsjerk. Beide kerken staan buiten de dorpskernen, omringd door rust en natuur. Het intieme coulissenlandschap van weilanden en bossen maakt deze wandeling tot een unieke beleving.
Je …
De Trynwâlden, een gebied met een bijzondere mix van historie en natuur, vormt het decor voor deze route. Je wandelt door een afwisselend landschap van parken, kerken en zandpaden, met onderweg verhalen van inspirerende personen zoals Theo van Welderen Rengers, de ‘Rode baron’.
De Trynwâlden, bestaande uit dorpen zoals Oentsjerk, Gytsjerk en Mûnein, vormen een groene corridor die zich uitstrekt over een zandrug. Dit landschap, gevormd in de laatste ijstijd, biedt vruchtbare grond voor cultuur en gemeenschap. De dorpen liggen als een lint achter elkaar, elk met een eigen karakter en een rijke historie.
Deze route voert je langs monumentale kerken, zoals de Mariakerk in Oentsjerk en de Martinuskerk in Gytsjerk. Beide kerken staan buiten de dorpskernen, omringd door rust en natuur. Het intieme coulissenlandschap van weilanden en bossen maakt deze wandeling tot een unieke beleving.
Je start de wandeling bij de Mariakerk in Oentsjerk, gelegen aan de rand van het parklandschap. De kerk, gebouwd in de vroege dertiende eeuw van rode kloostermoppen, is een markant voorbeeld van middeleeuwse architectuur. Sporen van rondbogen in de muren herinneren aan de kapellen die later zijn gesloopt.
Op de oostgevel prijkt een plaquette ter ere van Theo van Welderen Rengers, een visionair en filantroop die bekendstond als de ‘Rode baron’. Zijn invloed reikte ver: van sociale werkgelegenheidsprojecten in de crisisjaren tot de oprichting van coöperatieve initiatieven zoals Frico en de zuivelfabrieken in Friesland. Hij combineerde politiek met een diep gevoel van maatschappelijke verantwoordelijkheid en liet een blijvende erfenis achter.
De route voert je door de Trynwâlden, waar Stania State met zijn weelderige parkaanleg een hoogtepunt vormt. Zandpaden en kruidige graslanden leiden naar Gytsjerk, waar de Martinuskerk je verwelkomt met haar serene sfeer. Onderweg geniet je van het schilderachtige coulissenlandschap, dat in elk seizoen een ander gezicht toont.
Rondjes om de kerken bevat 26 inspirerende en verrassende pelgrimsroutes in Noord-Fryslân. De weidsheid, de lichtval, wolken en het ruisen van de wind sluiten naadloos aan bij de sobere verstilling die de kerken bieden. Wijkplaatsen en vluchtheuvels in drukke tijden. Ontsnappingsroutes die rust bieden. Nieuwsgierig naar de andere routes? Je vindt ze hier
Meer verdiepende informatie over deze en de andere routes kun je vinden in de routegids; Rondjes om de kerken in Noord-Fryslân. Te verkrijgen via de boekhandel. De uitgave is tot stand gekomen door schrijver Fokko Bosker, een wandeljournalist, in nauwe samenwerking met stichting Tsjerkepaad die ijvert voor ruimere openstelling van de monumentale kerken in Fryslân.
Dit ga je zien
Startpunt
Oentsjerk
Navigeer naar startpunt
Mariakerk Oentsjerk
Deze oude kerk is van rode kloostermoppen gebouwd. Interessant zijn de sporen in het metselwerk. Zo is er zowel aan de noord- als zuidkant een grote rondboog te zien; sporen van aangebouwde laatmiddeleeuwse kapellen die in de zeventiende eeuw zijn g...
Gytsjerk
Gytsjerk lag oorspronkelijk westelijker dan het in de twintigste eeuw is gelegen. Het centrum van het dorp lag rond de Martinuskerk uit de 12e eeuw. De plaatsnaam verwijst mogelijk naar de oprichter of eigenaar van de kerk, ene 'Gye'. In 1439 werd d...
Martinuskerk Gytsjerk
Aan de negentiende-eeuwse voorzijde met geveltoren lijkt deze kerk niet zo oud. Maar het gebouw dateert al uit de twaalfde eeuw. Wel is het vaak veranderd en gerepareerd.Oude gedeelten muurwerk van tufsteen zitten vooral aan de noord- en...
Mûnein
Mûnein behoorde tot 1948 bij Oentsjerk. Vandaar misschien dat in dit dorp een kerk ontbreekt. Mûnein heeft zijn naam aan een inmiddels verdwenen molen ontleend.
Stania State
Een unieke locatie. Landgoed Stania State ligt in Friesland, verscholen in de bosrijke omgeving tussen Oentsjerk en Aldtsjerk op fietsafstand (ca. 10 km) van Leeuwarden en Dokkum.
Beschrijving
Start rondwandeling Oentsjerk:
Loop het kerkterrein af over de parkeerplaats naar de Wynzerdyk en sla LA. Bij wandelknooppunt 75 LA naar 59. Op de T-splitsing met de Sanjesreed RA over een rustige asfaltweg met aan weerszijden eiken en elzen. Bij 59 op de T-splitsing met de Canterlandseweg RA om vervolgens direct de weg over te steken naar de Martinuskerk, die net als de Mariakerk van Oentsjerk buiten de dorpsboot lijkt te vallen. De kern van de bebouwing ligt een stuk oostelijker op de zandrug en de kerk houdt zich afzijdig van de wereldse drukte. Het gebouw is aan het eind van de twaalfde eeuw verrezen, niet zo lang na de bouw van de Mariakerk die vanaf hier over het veld goed zichtbaar moet zijn geweest.
Na het verlaten van het hof LA op het fietspad langs de Canterlandseweg. Bij 23 LA over een oude klinkerweg in visgraatpatroon door buurtschap Gytsjerksterhoeke naar Gytsjerk. De sfeervolle weg loopt langs boerderijen en arbeidershuisjes door een kleinschalig landschap met kampjes weiland, boomwallen en singels. Bij 77 rechtdoor, na de bocht RA een smalle singel achter de bebouwing langs naar knooppunt 45. Daar LA op de Rinia van Nautaweg naar 87 en RA richting 52. Ter hoogte van zijweg naar rechts de Reade Hoas LA een smal paadje tussen huizen door dwars door de landerijen. Aan het einde RA en vervolgens LA op de Nieuwe Straatweg naar 52. Bij 52 RA Flokhernepaed naar 76. Bij knooppunt 76 RA en LA naar 24, RA naar 77 en LA naar 72. Daar RA op de Dokter Kijlstraweg naar 55. Mûnein viel lange tijd onder Oentsjerk, de buurt dankte haar naam aan de molen uit 1611. Theo van Welderen Rengers nam het initiatief voor de oprichting van een vlasfabriek in 1898 om aan de tanende werkgelegenheid een impuls te geven.
Bij 55 even LA en direct RA de Koaiwei vervolgen naar 37. De Koaiwei loopt over de rand van de zandrug en het lager gelegen kleigebied en biedt mooie doorkijkjes op de weilanden. De Koaiwei maakt een haakse bocht naar links en komt uit op de Boskwei, even RA en vervolgens LA na huisnummer 22 het bospad naar Grikelân en Turkije. Het pad slingert door een bosstrook, op de viersprong LA. Vervolgens op T bospaden weer LA naar Rode Singel. Bij knooppunt 29 RA en bij 78 rechtdoor, laan vervolgen.
Het park Stania State is aan het eind van de Rode Singel LA toegankelijk door een toegangshek. Bij de State RA kriskras over slingerende paden door het park dat door tuinarchitect Lucas Roodbaard is aangelegd in de negentiende eeuw. Na een omtrekkende beweging om de vijver heen het terrein verlaten richting de parkeerplaats. Voor de parkeerplaats RA over een pad dat uitkomt op de uitrit naar de Rengersweg. Op de Rengersweg even RA en vervolgens bij 26 LA de weg oversteken en over een stemmig door bomen geflankeerd zandpad terug naar 58 en het startpunt bij de Mariakerk.
- 58
- 75
- 59
- 77
- 45
- 87
- 52
- 76
- 24
- 77
- 72
- 55
- 29
- 78
- 26