Archeologisch Wad – Friesland – deel 1
Je start je fietstocht in Harlingen om vervolgens de gezellige drukte van deze havenstad te verwisselen voor de weidsheid en de rust van het terpengebied . Rond het jaar 500 kwamen de eerste mensen hier wonen. Deze dappere pioniers bouwden terpen om bij overstromingen te kunnen ontsnappen aan het water van de Waddenzee. Op deze heuvels ontstonden complete dorpen. Ondanks dat veel terpen niet meer duidelijk zichtbaar zijn in het landschap, vertellen ze nog steeds het verhaal van de slimme kustbewoners versus het nietsontziende water.
De zee nam soms veel, maar ze gaf ook veel terug. De aanwas…
Je start je fietstocht in Harlingen om vervolgens de gezellige drukte van deze havenstad te verwisselen voor de weidsheid en de rust van het terpengebied . Rond het jaar 500 kwamen de eerste mensen hier wonen. Deze dappere pioniers bouwden terpen om bij overstromingen te kunnen ontsnappen aan het water van de Waddenzee. Op deze heuvels ontstonden complete dorpen. Ondanks dat veel terpen niet meer duidelijk zichtbaar zijn in het landschap, vertellen ze nog steeds het verhaal van de slimme kustbewoners versus het nietsontziende water.
De zee nam soms veel, maar ze gaf ook veel terug. De aanwas van voedselrijk slib zorgde voor een goede bodem voor de landbouw. Ook de overzeese handel zorgde voor inkomsten. De vele gouden, zilveren en bronzen sieraden en munten die in het gebied zijn gevonden, vertellen dat de terpbewoners het dan ook goed hadden en dit graag lieten zien. Het hoogtepunt is wel de fibula die werd gevonden bij een terp in Wijnaldum. Deze koninklijke mantelspeld ligt in het Fries Museum, maar andere archeologische vondsten kun je wel bekijken in het Archeologisch Steunpunt in het dorp.
Rijke families woonden vaak in een stins: een bewoonbare stenen toren met dikke muren. Al hebben we het dan al wel over een paar eeuwen later. Veel stinzen zijn afgebroken, maar sommige zijn opgegaan in grote landhuizen: staten. Verspreid over de route kom je de sporen van deze welvarende families tegen, zoals het poortgebouw van Liauckamastate, de stinswier bij Sexbierum en het ingangsportaal bij de Mariakerk in Boer.
In Firdgum, dat uit maar liefst vier terpen bestaat, kun je zien hoe de eerste bewoners van het gebied woonden in het zodenhuis. In het naastgelegen museum Yeb Hettinga kom je alles te weten over hoe de bewoners door de eeuwen heen leefden en werkten in dit onvoorspelbare gebied.
Uiteindelijk fiets je langs de zeedijk weer naar Harlingen, waar je een terrasje kunt pakken of bij een van de betere restaurants heerlijke waddengerechten kunt eten. Vergeet niet om even de dijk op te gaan en te genieten van het prachtige uitzicht.
Dit ga je zien
Startpunt
Kimswerderweg
8862 Harlingen
Navigeer naar startpunt
Archeologisch Steunpunt Wijnaldum
Maak kennis met de Friese koningsschatten in Wijnaldum. Het archeologisch steunpunt van Wijnaldum is gevestigd in de oude consistorie naast de Andeaskerk,
TOP Firdgum/Koehool
Vanaf Toeristisch Overstap Punt Firdgum/Koehool kun je zo het gebied rondom Unesco Werelderfgoed De Wadden intrekken!
Yeb Hettinga Museum
Het Yeb Hettinga Museum is gevestigd in de oude school van Firdgum. Naast het museum is een oorspronkelijke terpwoning nagebouwd, een zodenhuis zoals die aan het begin van de jaartelling op deze plek moet hebben gestaan.
Expeditieschip Willem Barentsz
Expeditieschip Willem Barentsz, momenteel bekend als "Witte Swaen", is gereconstrueerd in Harlingen door de bouwmethode van het eind 16e eeuw. Dit is zo wetenschappelijk mogelijk gevolgd door de gelijknamige stichting.
Expeditieschip Willem Barentsz
Expeditieschip Willem Barentsz
Bezoekerscentrum De Barentsz
Willemskade
Harlingen
11fountains Harlingen
Ooit stond Harlingen in het teken van de walvisvangst. Tegenwoordig streven wij er niet meer naar om deze grote en grootse dieren te doden, maar juist om ze van de dood te redden.
Beschrijving
- 93 – 51 – 54 – 18
- Na knooppunt 18: Sla rechts af het Waeigatspaad op en volg deze 1,2 km (gaat over in Fiskersbuorren). Aan het eind ga je linksaf de Buorren op. Sla na 350 meter rechtsaf het Tsjerkepaed op.
- Archeologisch Steunpunt Wijnaldum
Archeologen weten het bijna zeker, ooit woonde er een machtige Friese koning op de Wijnaldumer terp. In 1953 werd een van de grootste internationale terpvondsten gedaan door een boer: de gouden fibula. Deze mantelspeld ligt in het Fries Museum in Leeuwarden, maar in het Steunpunt bewonder je wel andere interessante terpvondsten. - Terpentoren, het Tempeltje van Wijnaldum
Aan de rand van het dorpsbos vind je de Terpentoren van architect Nynke-Rixt Jukema, die een mooi uitzicht biedt over het landschap waarin de bollingen herinneren aan de terpen (Wijnaldum bestond ooit uit zes tepren). Hier wordt de geschiedenis tastbaar. Het cortenstaal van de toren verwijst naar het rood van de almandijn in de fibula.
Om bij de Terpentoren te komen fiets je vanaf het Archeologisch Steunpunt rechtsaf de Buorren op. Sla naar 280 meter linksaf het Fiskerspaed op. Aan het eind van het pad staat de Terpentoren. - Kunstwerk ‘Fibula’
Als je vanaf de Fiskersdyk de Terp op fiets om het dorp via de Alde Leanen te verlaten, word je nog een keer herinnert aan de bijzondere vondst. Hier staat de fibula als kunstwerk. Wil je het op je gemak bekijken? Ernaast staat een bankje waar het ook prima even pauzeren is. Om bij het Fibula kunstwerk te komen ga je terug over het Fiskerspaed. Sla linksaf en volg de weg zo’n 150 meter. Het kunstwerk staat aan de rechterkant. Je kunt het dorp nu via de Alde Leanen, Reedyk en Fiskersbuorren weer verlaten, dan kom je weer uit bij knooppunt 18. - 40
- Poortgebouw voormalige Liauckamastate
Liauckamastate, het bezit van de voorname Friese familie Liauckama, werd in 1824 afgebroken. Het poortgebouw staat er gelukkig nog wel. Deze werd in 1479 al genoemd. In de poort zie je verschillende gibbengaten (duivengaten). De gevelsteen is het wapen van de Liauckama’s. (De boerderij die er nu staat is niet open voor publiek). - 43
- Lyts Ropta
Loop voordat je verder fietst eerst nog even binnen bij de Biologische Boerderijwinkel van Lyts Ropta voor de lekkerste biologische producten. Ook een goede plek om te overnachten overigens. Het oude bakhuisje is omgetoverd tot een prachtig karakteristiek vakantiehuisje. - De Hege Wier
Eén van de zes overgebleven stinswieren in Friesland. Op deze vijf meter hoge heuvel heeft een stins gestaan, waarschijnlijk van de familie Goslinga. Archeologisch onderzoek heeft aangetoond dat er ook een gracht om de wier liep. In de middeleeuwen waren er veel stinswieren in Friesland. Rijke families beschermden zo hun machtspositie. - 86
- Rustpunt Putswal
Toe aan pauze? Stap dan af bij rustpunt Putswal. Ga even lekker zitten met een kop koffie of thee en geniet van de prachtige omgeving. - 47
- Het Wapen van Barradeel
Middenin Tzummarum vind je Het Wapen van Barradeel. Vroeger een hotel en stations-koffiehuis, nu kun je er in het weekend terecht voor een lekkere lunch. - 21
- Yeb Hettinga Museum en Zodenhuis
Terpbewoners gebruikten zoden om huizen te bouwen. Zo’n vroegmiddeleeuws zodenhuis is nagebouwd in Firdgum. In het naastgelegen museum zie je voorwerpen die door amateurarcheologen zijn gevonden op de terpen rondom Firdgum. Ze vertellen het verhaal van de bewoners van dit gebied in die tijd. - 47 – 97 – 97 – 45 – 80 – 86 – 43 – 54 – 51 – 93
- 93
- 51
- 54
- 18
- 40
- 43
- 86
- 47
- 21
- 47
- 97
- 45
- 80
- 86
- 43
- 54
- 51