Franeker - Schalsum - Peins - Zweins | Rondjes om de kerken
Ontdek de historie en rust van Noardwest Fryslân tijdens een wandelroute langs eeuwenoude kerken in Franeker, Schalsum, Peins en Zweins. Geniet van terpgezichten, kwelderruggen en gotische architectuur tijdens deze 12,2 km lange tocht vol verhalen en stilte.
Start je wandeling bij de imposante Martinikerk, de oudste gotische kerk in Fryslân met een unieke kooromgang. Sta stil bij de renaissance-grafzerken in de kerk en ontdek hoe elk van deze stenen een familiegeschiedenis vertelt. De kerk diende ooit als marktplaats en rechtbank – een plek waar het leven van Franeker zich eeuwenlang concentreerde.
Loop daarna langs het sierlijke stadhuis, een parel…
Ontdek de historie en rust van Noardwest Fryslân tijdens een wandelroute langs eeuwenoude kerken in Franeker, Schalsum, Peins en Zweins. Geniet van terpgezichten, kwelderruggen en gotische architectuur tijdens deze 12,2 km lange tocht vol verhalen en stilte.
Start je wandeling bij de imposante Martinikerk, de oudste gotische kerk in Fryslân met een unieke kooromgang. Sta stil bij de renaissance-grafzerken in de kerk en ontdek hoe elk van deze stenen een familiegeschiedenis vertelt. De kerk diende ooit als marktplaats en rechtbank – een plek waar het leven van Franeker zich eeuwenlang concentreerde.
Loop daarna langs het sierlijke stadhuis, een parel van renaissancestijl, gebouwd toen Franeker de beloning ontving voor haar trouw aan Oranje tijdens de Tachtigjarige Oorlog: een eigen universiteit. Hier kwamen wetenschap en geloof samen. De herinnering aan die tijd leeft voort in de naam van prominente figuren als Eise Eisinga, bekend van zijn planetarium. Verlaat Franeker via het Sint-Martiniplantsoen en voel hoe de stad langzaam plaatsmaakt voor de weidsheid van het Friese landschap.
De wandeling brengt je naar het kleine dorp Schalsum. Op de terp staat de Nicolaaskerk, een verborgen parel uit de 13e eeuw. De okergele muren en rode accenten binnenin creëren een warme, bijna huiselijke sfeer. Voor het dorpsplein, met zijn lindebomen die al generaties lang schaduw bieden, sta je even stil en kijk je om je heen: alles ademt hier eenvoud en intimiteit.
Langs de kwelderrug wandel je naar Peins, waar de terp met de Sint-Gertrudiskerk al van verre zichtbaar is. De tufstenen sporen in de muren herinneren aan de middeleeuwse oorsprong van deze kerk. De terp zelf, opgeworpen door vroege bewoners om zich tegen het water te beschermen, laat zien hoe het landschap werd gevormd door generaties die hier leefden en werkten.
Beklim de terp en voel hoe het uitzicht zich opent, met de horizon die lijkt te verdwijnen in de verte. Hier, op de rand van het dorp, kun je even stilstaan bij de wisselwerking tussen mens en natuur.
De route gaat verder naar Zweins, waar de Reginakerk op een hoge terp staat. Hoewel de huidige kerk in 1783 is gebouwd, is de klok in de dakruiter meer dan drie eeuwen ouder, een overblijfsel van de middeleeuwse voorganger. De terp is niet alleen een plek van historie, maar ook van stilte: wandel om de kerk en laat de geluiden van het dorp achter je.
Vanaf Zweins loop je over smalle landwegen richting Franeker. De weg slingert langs akkers, over dijkjes en langs het Van Harinxmakanaal. Let onderweg op de kwelderstructuren in het landschap – stille getuigen van een tijd waarin deze streek voortdurend de strijd aanging met de zee.
De slingering van de wegen en het open landschap nodigen uit tot vertraging. Voel de wind, ruik de lucht en luister naar de geluiden van het platteland – een perfecte afsluiting van een route die geschiedenis, natuur en introspectie samenbrengt.
Rondjes om de kerken bevat 26 inspirerende en verrassende pelgrimsroutes in Noord-Fryslân. De weidsheid, de lichtval, wolken en het ruisen van de wind sluiten naadloos aan bij de sobere verstilling die de kerken bieden. Wijkplaatsen en vluchtheuvels in drukke tijden. Ontsnappingsroutes die rust bieden. Nieuwsgierig naar de andere routes? Je vindt ze hier
Meer verdiepende informatie over deze en de andere routes kun je vinden in de routegids; Rondjes om de kerken in Noord-Fryslân. Te verkrijgen via de boekhandel. De uitgave is tot stand gekomen door schrijver Fokko Bosker, een wandeljournalist, in nauwe samenwerking met stichting Tsjerkepaad die ijvert voor ruimere openstelling van de monumentale kerken in Fryslân.
Dit ga je zien
Startpunt
Sint Martiniplantsoen
8801 Franeker
Navigeer naar startpunt
Martinikerk Franeker
De Martinikerk is de enige middeleeuwse kerk in Friesland met een kooromgang. Het orgel uit 1842 is gemaakt door Van Dam.
Franeker (Frjentsjer)
Elfstedenstad Franeker is een boeiende stad met haar rijke universiteitsverleden. Jarenlang werd deze stad bewoond door vele studenten. Daaronder waren bekende namen als Descartes.
Schalsum (Skalsum)
Een klein pittoresk dorp gelegen aan het Pelgrimspad 'It Jabikspaad'. De kerk wordt gebruikt als stempelpost voor pelgrims. Bezoek ook zeker de poldermolen in het dorp of pak de fiets en ontdek de groene en weidse omgeving!
Nicolaaskerk Schalsum
De kleurstelling van deze kerk is verrassend. Hij staat aan het Jabikspaad en is een stempelpost.
Peins
Het terpdorpje Peins is gevestigd op een oeverwal ten noordoosten van de stad Franeker en ligt dichtbij het Jabikspaad. Van theetuin tot refugio, Peins heeft het allemaal.
Sint Gertrudiskerk Peins
Het terpdorpje heeft een 14e eeuwse kerk die deels is opgebouwd uit tufsteen. De kerk heeft een laag torentje dat later is gebouwd omdat de oude toren dreigde in te storten.
Zweins
Zweins is een terpdorp in de gemeente Waadhoeke en ligt tussen Franeker en Dronryp. Het dorp is in de Middeleeuwen ontstaan op een terp, die inmiddels grotendeels is afgegraven.
Reginakerk Zweins
Zweins is een dorpje ten oosten van de stad Franeker. De Reginakerk alhier werd in 1782 gebouwd in de vorm van een koepelkerk, op de plek waar ooit een middeleeuwse voorganger stond.
Beschrijving
Start rondwandeling Franeker
Met de rug naar de Martinuskerk een rondje rechtsom de kerk over het Sint-Martiniplantsoen. Op de kruising met de Schoolsteeg LA naar wandelknooppunt 78. Rechtdoor door de wallen en bolwerk over de brug naar 43 en daar LA naar 63. Bij 63 RA naar 42. Vervolgens LA op de Camminghastraat, even RA en daarna LA op de Simke Kloosterman strjitte. Bij 42 LA over de Schalsumerweg naar Schalsum en 41.
Over de kwelderrug naar de dorpsterpen van Schalsum en Peins. Op beide terpen prijkt een kerk. Die van Schalsum ligt even van de knooppuntenroute af. De Franekerweg buigt eerst even af van de hoofdstraat en juist waar die zich weer samenvoegt niet RA voor het plein met lindebomen, maar scherp naar links over het plein en de Dorpsstraat de Kerkstraat inslaan naar de Nicolaaskerk. De is in de midden dertiende eeuw gebouwd met rondboogvensters en voorzien van een paar steunberen aan de buitenzijde. De kleine kerkzaal is oker geverfd met rode accenten, wat een grote intimiteit creëert.
Vlak voor Peins loopt de weg duidelijk zichtbaar de kwelderrug op. Via 50, 53 en 54 naar 55. De Sint-Gertrudiskerk is eveneens rond 1300 gebouwd en toont sporen van tufsteen.
Vanaf 55 RA naar 56 en daar rechtdoor naar 71. Door een tunnel onder de snelweg door om vervolgens op de Rijksstraatweg even LA en dan weer RA over de Hoofdweg naar Zweins te wandelen. Op de vrij hoge top van de terp staat aan de rand van het kleine dorp de Reginakerk. Die is in 1783 gebouwd en verving de uit gele kloostermoppen opgetrokken middeleeuwse voorganger. De klok in de koepelvormige dakruiter stamt uit 1471 en vormt de echo van de eerdere kerk.
De landweg buigt voor het Van Harinxmakanaal naar rechts en slingert in wijde lussen tussen de akkers door over een dijkje naar 71, daar RA en de dijkweg vervolgen naar 43 over Salverd en de Salverderweg. Aan het eind van de Salverderweg bij 43 LA de brug over en rechtdoor lopen terug naar het startpunt.
- 78
- 43
- 63
- 42
- 41
- 50
- 53
- 54
- 55
- 56
- 71
- 43
- 78